Đa ối là gì? Mẹ bầu bị đa ối nên làm gì để an toàn cho thai nhi?

Thai kỳ là hành trình kỳ diệu nhưng cũng không thiếu những lo lắng, đặc biệt khi mẹ bầu được chẩn đoán là bị đa ối. Đây không chỉ là dấu hiệu sinh lý mà còn có thể là lời “cảnh báo” về sức khỏe của mẹ và thai nhi. Vậy đa ối là gì? Có nguy hiểm không? Và mẹ bầu nên làm gì để kiểm soát tình trạng này? Hãy cùng Moaz BéBé tìm hiểu kỹ lưỡng trong bài viết dưới đây để có hướng chăm sóc thai kỳ an toàn hơn nhé!

1. Tìm hiểu: Đa ối là như thế nào?

Đa ối hay dư ối được hiểu đơn giản là hiện tượng lượng nước ối trong tử cung vượt mức cho phép so với tuổi thai.

Thông thường, chỉ số nước ối (AFI – Amniotic Fluid Index) dao động từ 8 – 18cm là an toàn. Nếu chỉ số ối từ 25cm trở lên, mẹ sẽ được chẩn đoán là đa ối. Tình trạng này có thể xuất hiện từ sớm hoặc tiến triển dần vào các tháng cuối thai kỳ và cần được theo dõi sát sao.

Dựa trên chỉ số nước ối AFI , bác sĩ có thể xác định mức độ đa ối như sau:

• Chỉ số AFI từ 25 – 29cm: đa ối nhẹ.
• Chỉ số AFI từ 30 – 35cm: đa ối trung bình.
• Chỉ số AFI trên 35cm: đa ối nặng, cần nhập viện theo dõi và có thể can thiệp y tế tùy tình trạng cụ thể.

2. Nguyên nhân mẹ bầu bị đa ối

Có nhiều nguyên nhân có thể dẫn đến tình trạng đa ối, trong đó phổ biến nhất là:

2.1 Mẹ bầu bị tiểu đường thai kỳ

Tiểu đường thai kỳ là một trong những nguyên nhân phổ biến dẫn đến tình trạng đa ối. Khi mẹ bầu có lượng đường huyết cao, cơ thể thai nhi cũng bị ảnh hưởng và có xu hướng tăng bài tiết nước tiểu vào buồng ối. Việc tăng bài tiết quá mức sẽ khiến lượng nước ối tích tụ nhiều hơn bình thường dễ dẫn đến biến chứng đa ối trong thai kỳ.

2.2 Do dị tật bẩm sinh ở thai nhi

Trong các tài liệu y khoa, có một số dị tật bẩm sinh có thể ảnh hưởng đến khả năng nuốt hoặc hấp thu nước ối của thai nhi như hẹp thực quản, dị tật hệ tiêu hóa, não úng thủy, bất thường ở hệ thần kinh trung ương hoặc dị tật tim bẩm sinh,…. Khi thai nhi không thể nuốt nước ối đúng cách, lượng ối sẽ không được tái hấp thu, dẫn đến hiện tượng dư ối.

2.3 Do mẹ bầu mang đa thai (song thai, tam thai…)

Mẹ bầu mang nhiều hơn một thai cùng lúc (song thai, tam thai) sẽ có nguy cơ bị đa ối cao hơn so với mang đơn thai. Nguyên nhân là do trong các đa thai, lượng nước ối của từng túi ối có thể bị mất cân bằng. Đặc biệt, trong hội chứng truyền máu song thai một thai nhi nhận quá nhiều máu dẫn đến tăng lượng nước tiểu và gây dư ối ở một bên túi ối, trong khi bên còn lại lại thiếu ối.

2.4 Do mẹ bị nhiễm trùng trong thai kỳ

Một số bệnh nhiễm trùng khi mang thai như: nhiễm trùng do virus, vi khuẩn hoặc ký sinh trùng,… có thể làm thay đổi môi trường trong tử cung và gây ảnh hưởng đến chức năng nhau thai. Khi nhau thai bị tổn thương hoặc phản ứng viêm xảy ra, có thể dẫn đến tăng tiết dịch hoặc rối loạn quá trình hấp thu nước ối, từ đó gây dư ối.

2.5 Do gặp các bất thường về nhau thai

Các vấn đề liên quan đến nhau thai có thể kế đến như: u mạch máu bánh nhau hoặc nhau tiền đạo cũng có thể là yếu tố gây đa ối. Những bất thường này làm tăng khả năng sản xuất hoặc giữ lại dịch ối trong tử cung.

2.6 Nguyên nhân không rõ ràng (đa ối vô căn)

Trong một số trường hợp, mẹ bầu bị đa ối mà không xác định được nguyên nhân cụ thể nào được gọi là đa ối vô căn. Tình trạng này chiếm khoảng 35–60% các ca đa ối và thường gặp ở tam cá nguyệt thứ ba.

3. Đa ối có nguy hiểm không?

Đa ối là tình trạng lượng nước ối vượt mức bình thường trong thai kỳ, có thể tiềm ẩn nhiều nguy cơ cho cả mẹ và bé nếu không được theo dõi và xử lý đúng cách. Tình trạng đa ối ở mẹ bầu có thể dẫn đến một số tình trạng như:

3.1 Nguy cơ sinh non cao

Một trong những rủi ro lớn nhất của tình trạng đa ối là nguy cơ sinh non. Khi lượng nước ối tăng quá nhiều, tử cung bị giãn rộng quá mức dễ dẫn đến trạng thái co bóp sớm và chuyển dạ trước thời điểm thai  đủ tháng.

3.2 Gây khó khăn cho quá trình sinh nở

Đa ối có thể dẫn đến ngôi thai bất thường như: ngôi mông, ngôi ngang hoặc ngôi đầu không thuận lợi. Nguyên nhân là do lượng nước ối quá nhiều khiến thai nhi có không gian di chuyển quá mức, khó ổn định ở tư thế đúng (tức đầu quay xuống dưới). Tình trạng này gây khó khăn cho việc sinh thường và có thể buộc mẹ phải sinh mổ để đảm bảo an toàn cho cả hai mẹ con.

Ngoài ra, cổ tử cung cũng có thể mở không đều hoặc không đủ lực co bóp, làm kéo dài thời gian chuyển dạ và tăng nguy cơ mẹ bầu bị kiệt sức.

3.3 Nguy cơ vỡ ối sớm và sa dây rốn

Lượng nước ối lớn làm cho màng ối căng hơn, từ đó dễ bị vỡ ối sớm làm tăng nguy cơ nhiễm trùng tử cung, làm suy thai hoặc gây biến chứng cho mẹ bầu.

3.4 Ảnh hưởng đến hô hấp và tuần hoàn của mẹ bầu

Tử cung to bất thường do đa ối sẽ chèn ép các cơ quan xung quanh, đặc biệt là cơ hoành, gây cảm giác khó thở, tức ngực và mệt mỏi cho mẹ bầu. Ngoài ra, áp lực ổ bụng tăng lên còn có thể làm giảm tuần hoàn máu về tim, gây chóng mặt, hạ huyết áp, thậm chí ngất xỉu nếu không được theo dõi và nghỉ ngơi hợp lý. Với một số mẹ có tiền sử bệnh tim mạch hoặc hô hấp, tình trạng này còn tiềm ẩn nhiều biến chứng nghiêm trọng hơn.

3.5 Tăng nguy cơ băng huyết sau sinh

Sau khi sinh, tử cung của mẹ bầu cần co giãn – đàn hồi tốt để cầm máu vùng nhau thai bám. Tuy nhiên, trong trường hợp đa ối, tử cung đã bị giãn quá mức, làm mất đi độ đàn hồi bình thường và khó co hồi lại sau khi sinh xong. Điều này làm tăng nguy cơ băng huyết sau sinh.

3.6 Có thể là dấu hiệu cảnh báo dị tật thai nhi

Đa ối không chỉ là một tình trạng riêng lẻ mà còn có thể là biểu hiện gián tiếp của các bất thường bẩm sinh ở thai nhi, đặc biệt là các dị tật liên quan đến hệ thần kinh trung ương, hệ tiêu hóa hoặc hệ bài tiết.

4. Mẹ bầu bị đa ối nên làm gì?

Khi được chẩn đoán bị đa ối, điều quan trọng là mẹ bầu không nên quá lo lắng mà cần bình tĩnh phối hợp với bác sĩ để theo dõi và xử lý đúng cách. Tình trạng này nếu được kiểm soát tốt sẽ giúp giảm thiểu nguy cơ biến chứng và đảm bảo sức khỏe cho cả mẹ và bé. Dưới đây là những việc mẹ bầu cần làm khi bị đa ối:

• Tuân thủ lịch khám thai và siêu âm định kỳ: Việc tái khám đúng lịch giúp bác sĩ đánh giá chính xác mức độ tăng nước ối, kiểm tra các chỉ số quan trọng như AFI (chỉ số nước ối), vị trí thai nhi, nhịp tim thai và các dấu hiệu bất thường.
• Điều chỉnh chế độ dinh dưỡng hợp lý tránh làm tăng lượng đường trong máu
• Kiểm tra và kiểm soát đường huyết vì tiểu đường thai kỳ là nguyên nhân phổ biến gây đa ối.
• Hạn chế vận động mạnh: Khi bị đa ối, tử cung thường căng to hơn bình thường, gây áp lực lên bụng dưới và làm tăng nguy cơ vỡ ối sớm hoặc sinh non. Vì vậy, mẹ bầu cần tránh các hoạt động nặng, không đi xa, hạn chế leo cầu thang nhiều, không cúi gập người hoặc mang vác vật nặng.
• Nên dành thời gian nghỉ ngơi hợp lý, nằm nghiêng bên trái để tăng lưu thông máu tới thai nhi và giảm áp lực cho tử cung.
• Theo dõi kỹ các dấu hiệu bất thường của cơ thể như: bụng căng cứng bất thường, đau bụng dưới, ra dịch âm đạo loãng nhiều (có thể là rỉ ối), đau lưng, mệt mỏi quá mức hoặc giảm cử động thai. Khi có những biểu hiện này, mẹ cần đến ngay cơ sở y tế để kiểm tra vì đó có thể là dấu hiệu sinh non, vỡ ối sớm hoặc sa dây rốn – những biến chứng nguy hiểm cần can thiệp kịp thời.
• Tầm soát dị tật thai nhi nếu cần thiết để phát hiện sớm những bất thường và có phương án theo dõi hoặc xử lý phù hợp.

5. Bị đa ối nên ăn uống như thế nào?

Chế độ dinh dưỡng đóng vai trò rất quan trọng trong việc kiểm soát tình trạng đa ối khi mang thai. Ăn uống hợp lý không chỉ giúp mẹ duy trì sức khỏe, tránh tăng đường huyết – một trong những nguyên nhân hàng đầu gây đa ối – mà còn hỗ trợ thai nhi phát triển ổn định. Dưới đây là những nguyên tắc dinh dưỡng mẹ bầu bị đa ối cần tuân thủ:

5.1 Những thực phẩm mẹ bầu bị đa ối nên ăn

Nhóm thực phẩm	Lý do	Thực phẩm
Rau xanh, củ quả ít ngọt	Rau củ giàu chất xơ không chỉ tốt cho tiêu hóa mà còn giúp mẹ kiểm soát đường huyết và huyết áp Ngoài ra những loại củ quả này còn giúp tăng cường trao đổi chất, ngăn ngừa táo bón và kiểm soát cân nặng hiệu quả.	-Rau cải bó xôi, rau dền, rau muống, cải ngọt – Cà rốt, bí đỏ, bí xanh, su su, củ dền – Bầu, mướp, khổ qua (mướp đắng)
Trái cây ít đường, giàu nước và vitamin	Mẹ bầu bị đa ối vẫn cần bổ sung vitamin từ trái cây, nhưng nên chọn những loại ít đường và có tác dụng thanh nhiệt, lợi tiểu nhẹ	-Ổi, táo, thanh long, bưởi, dưa gang – Cam, quýt (dùng vừa phải) – Lê, kiwi, mận
Thực phẩm giàu protein lành mạnh	Protein là dưỡng chất thiết yếu giúp thai nhi phát triển ổn định mà không làm tăng lượng nước ối	-Thịt nạc (thịt gà, thịt lợn nạc, thịt bò nạc) -Cá hồi, cá basa, trứng gà -Đậu hũ, sữa đậu nành không đường
Tinh bột nguyên cám, hạn chế tinh bột trắng	Tinh bột vẫn cần thiết để cung cấp năng lượng nhưng mẹ bầu không nên ăn quá nhiều gạo trắng thay vào đó là những loại có chỉ số đường huyết thấp hơn, giúp ổn định đường máu và hỗ trợ kiểm soát đa ối.	-Gạo lứt, yến mạch, bánh mì nguyên cám -Khoai lang luộc (vừa phải)

5.2 Những thực phẩm mẹ bầu bị đa ối nên hạn chế hoặc kiêng

Nhóm thực phẩm	Lý do	Thực phẩm
Thực phẩm chứa nhiều đường	Đường làm tăng glucose trong máu	-Bánh kẹo ngọt, nước ngọt có gas -Trà sữa, chè, sữa đặc có đường -Mứt, trái cây sấy khô có tẩm đường
Thức ăn nhanh, thực phẩm chế biến sẵn	chứa nhiều muối, chất béo chuyển hóa và phụ gia, có thể gây phù nề, tăng huyết áp và ảnh hưởng đến nước ối.	gà rán, xúc xích, lạp xưởng, mì gói
Thực phẩm nhiều muối	Ăn mặn sẽ làm tăng giữ nước trong cơ thể, từ đó có thể khiến tình trạng đa ối nghiêm trọng hơn.	Hạn chế dùng nước mắm, nước tương đậm đặc Không ăn quá nhiều đồ khô mặn (cá khô, dưa muối, mắm)

Ngoài ra, nước dừa, sữa tươi không đường mẹ bầu không nhất thiết phải kiêng hoàn toàn nhưng cũng nên dùng có chọn lọc.

Đa ối là tình trạng không nên chủ quan trong thai kỳ, nhưng nếu được phát hiện sớm và theo dõi đúng cách, mẹ bầu hoàn toàn có thể có một thai kỳ an toàn. Hy vọng các thông tin Moaz BéBé chia sẻ đã giúp mẹ bớt đi phần nào lo lắng khi bị đa ối và có thêm kiến thức hữu ích để chăm sóc bản thân tốt hơn. Chúc mẹ có một hành trình sinh con thật khỏe mạnh và hạnh phúc!

Bài viết tham khảo:

Polyhydramnios

Polyhydramnios