Bé bị bẹp đầu lớn lên có hết không? Những điều ba mẹ cần biết

Một trong những vấn đề làm nhiều ba mẹ có con mới sinh lo nghĩ và hội chứng đầu bẹp ở các bé. Đây là hiện tượng đầu bé bị bẹp như cá trê, hay còn gọi là đầu phẳng, đầu lép. Nhiều phụ huynh băn khoăn không biết bé bị bẹp đầu lớn lên có hết không? Liệu có biện pháp nào khắc phục từ khi còn sớm không? Moaz BéBé sẽ chia sẻ với ba mẹ những điều quan trọng cần biết xung quanh hiện tượng này.

1. Tìm hiểu về tình trạng bẹp đầu ở trẻ sơ sinh

Bé bị bẹp đầu là hiện tượng đầu bé có vùng đầu bị phẳng, thường ở ngay phía sau hoặc là bị dẹp sang một bên. Ngoài ra, một số vùng khác nhau sẽ có những cách gọi đa dạng như: đầu bẹp, đầu phẳng, đậu lép, đầu cá trê, ….  (Tham khảo)

Trường hợp toàn bộ phía sau đầu của bé bị lép thì gọi là tật đầu ngắn. Có biểu hiện là đầu bé bị bè ra, trong khi đó trán lại hơi phồng lên. Hội chứng này thường gặp ở bé nam nhiều hơn bé gái, nhưng chưa tìm ra nguyên nhân cụ thể do đâu.

Hiện tượng bé bị bẹp đầu thường gặp ở những trẻ dưới 5 tháng tuổi. Nguyên nhân được cho là vì xương hộp sọ của bé sơ sinh còn rất mềm và có thể di động sau khi được sinh ra. Vì xương sọ mềm nên trẻ có thể sinh ra dễ dàng hơn, nhưng cũng làm đầu bé bị biến dạng. Sau khi sinh một thời gian, xương của bé mới dần cứng lại.

2. Nguyên nhân phổ biến gây bẹp đầu ở trẻ nhỏ

Trước khi đi đến đáp án cho thắc mắc: “Bé bị bẹp đầu lớn lên có hết không?”, Moaz BéBé sẽ cùng ba mẹ đi tìm hiểu nguyên nhân dẫn đến tình trạng này:

2.1 Do tư thế nằm của các bé

Đây là một trong những nguyên nhân phổ biến nhất, thường do ba mẹ đặt trẻ ở một tư thế kéo dài, dẫn đến bị bẹp đầu tại một vùng cố định. Ngoài ra, cũng có những trường hợp ba mẹ cho bé ngồi trên xe ô tô, xe nôi, xe đẩy cùng một tư thế dẫn đến chứng đầu phẳng.

Việc cho trẻ nằm ngửa quá nhiều (để phòng tránh hội chứng đột tử ở trẻ sơ sinh – SIDS) là cần thiết, nhưng nếu không thay đổi tư thế thường xuyên, đầu trẻ có thể bị bẹp ở phía sau.

2.2 Trẻ sinh non hoặc nhẹ cân

Trẻ sinh non có xương sọ mềm hơn và yếu hơn so với trẻ đủ tháng, nên dễ bị biến dạng khi chịu áp lực. Hơn nữa, bé sinh non thường phải nằm trong lồng ấp trong thời gian dài, hạn chế thay đổi tư thế, khiến nguy cơ bẹp đầu càng cao. Ngoài ra, trẻ nhẹ cân thường có lớp cơ cổ yếu, khó tự xoay đầu, dẫn đến việc đầu bị tỳ một bên nhiều hơn.

2.3 Trẻ mắc tật vẹo cổ bẩm sinh (Torticollis)

Một số bé khi sinh ra bị co cơ ức đòn chũm ở cổ, khiến cổ bị nghiêng hoặc xoay cố định về một phía. Khi đó, trẻ khó quay đầu tự nhiên sang hướng khác, dẫn đến đầu bị bẹp một bên theo tư thế nằm cố định. Tật vẹo cổ bẩm sinh cần được phát hiện sớm để điều trị bằng vật lý trị liệu hoặc can thiệp y khoa.

2.4 Thói quen sử dụng dụng cụ hỗ trợ sai cách

Ba mẹ cho trẻ nằm xe đẩy, ghế rung, ghế ngồi ô tô hoặc nôi quá lâu cũng là yếu tố góp phần làm phẳng đầu. Khi đầu trẻ thường xuyên tựa lên bề mặt cứng hoặc lưng ghế trong thời gian dài, phần sau đầu sẽ bị ép và biến dạng. Điều này đặc biệt dễ xảy ra trong 6 tháng đầu đời, là giai đoạn hộp sọ còn rất mềm và dễ thay đổi hình dạng.

2.5 Đa thai hoặc không gian tử cung chật hẹp

Những trẻ sinh đôi, sinh ba hoặc có ít không gian trong bụng mẹ thường phải nằm ở tư thế chật hẹp suốt thai kỳ. Áp lực trong tử cung có thể khiến đầu bị biến dạng ngay từ khi còn trong bụng mẹ. Sau khi sinh, hình dạng này có thể dần cải thiện, nhưng cũng có bé vẫn giữ phần đầu phẳng ở một bên.

2.6 Chấn thương trong lúc sinh

Một số trường hợp sinh khó hoặc phải dùng dụng cụ hỗ trợ (như kẹp, giác hút) có thể khiến xương sọ bé bị ép nhẹ trong quá trình sinh nở. Dù phần lớn biến dạng này sẽ tự phục hồi, nhưng trong vài trường hợp, nó có thể tạo điều kiện cho tật bẹp đầu phát triển rõ ràng hơn nếu không được điều chỉnh tư thế sau sinh.

2.7 Di truyền hoặc bất thường cấu trúc sọ (craniosynostosis)

Dù ít gặp hơn, một số trường hợp bẹp đầu là do nguyên nhân bệnh lý, như các khớp sọ dính sớm. Đây là tình trạng xương sọ của trẻ dính liền quá sớm, khiến hộp sọ không phát triển đều và đầu biến dạng. Trường hợp này không thể tự khỏi, cần được bác sĩ chuyên khoa thăm khám và can thiệp phẫu thuật nếu cần.

2.8 Cổ và cơ yếu, trẻ ít vận động đầu

Trong vài tháng đầu, trẻ chưa thể tự nâng đầu hoặc xoay đầu linh hoạt. Nếu ba mẹ ít bế, ít cho trẻ thay đổi tư thế, đầu sẽ chịu áp lực một chiều. Trẻ ít được nằm sấp lúc tỉnh táo, cũng dễ bị bẹp đầu vì không có cơ hội giảm áp lực lên vùng sau đầu.

3. Bé bị bẹp đầu lớn lên có hết không?

Câu hỏi “Bé bị bẹp đầu lớn lên có hết không?” là điều rất nhiều ba mẹ quan tâm, đặc biệt trong những tháng đầu đời khi phát hiện đầu con không tròn đều. Ba mẹ đừng vội lo lắng, vì tùy theo nguyên nhân và mức độ mà bé bị bẹp đầu vẫn có thể khỏi khi lớn lên, nhất là khi được can thiệp sớm và chăm sóc đúng cách, cụ thể là:

3.1 Phần lớn trường hợp bẹp đầu có thể tự hết khi lớn lên

Ở trẻ sơ sinh, xương sọ rất mềm và linh hoạt, gồm nhiều mảnh xương nhỏ nối với nhau bằng các khớp mềm gọi là thóp. Nhờ đặc điểm này, đầu bé có thể thay đổi hình dạng trong quá trình sinh nở và những tháng đầu sau sinh.

>> Xem thêm: Thóp trẻ sơ sinh bao lâu thì đóng? Những dấu hiệu thóp đóng sớm

Khi bé bắt đầu biết lẫy, biết bò, biết ngồi và đứng, thời gian nằm ngửa sẽ giảm dần, áp lực lên một vùng đầu cũng bớt đi. Đồng thời, cơ cổ và cơ vai phát triển mạnh hơn, giúp bé xoay đầu linh hoạt, tránh việc tỳ mãi vào một bên.

Nhờ đó, hộp sọ sẽ dần tự điều chỉnh và trở lại hình dạng cân đối. Với các trường hợp bẹp đầu nhẹ (chỉ hơi phẳng một vùng nhỏ), đầu bé có thể tròn trở lại hoàn toàn khi được 1-2 tuổi mà không cần can thiệp y tế.

3.2 Một số bé vẫn còn bẹp đầu nhẹ khi lớn, nhưng không ảnh hưởng đến trí tuệ

Nếu bé bị bẹp đầu mức độ vừa hoặc không được phát hiện sớm, phần phẳng có thể vẫn còn thấy nhẹ khi bé lớn lên, đặc biệt khi cắt tóc ngắn hoặc nhìn từ phía sau.

Tuy nhiên, điều này chỉ ảnh hưởng đến thẩm mỹ, không ảnh hưởng đến não bộ, trí tuệ hay sự phát triển thể chất. Hộp sọ dù hơi lệch vẫn có đủ không gian cho não phát triển bình thường. Trẻ vẫn học tập, vui chơi, giao tiếp, phát triển vận động và trí thông minh như những trẻ khác.

3.3 Khi nào bẹp đầu không thể tự hết?

Có một số trường hợp bẹp đầu không thể tự phục hồi hoàn toàn nếu không can thiệp y khoa, thường do:

Tật dính khớp sọ sớm (craniosynostosis): Một hoặc nhiều khớp sọ đóng sớm khiến đầu phát triển lệch vĩnh viễn. Trường hợp này không tự khỏi mà cần phẫu thuật chỉnh hình hộp sọ.

Bẹp đầu nặng hoặc kèm vẹo cổ: Nếu đầu bị méo rõ, khuôn mặt lệch hoặc cổ bé bị nghiêng cố định, cần can thiệp vật lý trị liệu hoặc đội mũ chỉnh hình (helmet therapy) theo chỉ định bác sĩ.

Phát hiện muộn: Sau 1 tuổi, các xương sọ đã cứng hơn, khả năng tự phục hồi giảm đi, nên việc điều chỉnh bằng tư thế hoặc mũ chỉnh hình sẽ kém hiệu quả hơn.

4. Bé bị bẹp đầu phải làm sao? Các biện pháp khắc phục hiệu quả

Khi phát hiện đầu trẻ có dấu hiệu bị phẳng hoặc méo nhẹ, ba mẹ không nên quá lo lắng, vì đa phần trường hợp bẹp đầu có thể cải thiện rõ rệt nhờ điều chỉnh tư thế và chăm sóc đúng cách tại nhà. Tuy nhiên, càng can thiệp sớm thì hiệu quả càng cao. Dưới đây là những biện pháp khắc phục và phòng ngừa hiệu quả nhất:

4.1 Thay đổi tư thế ngủ thường xuyên

Hãy luân phiên hướng đầu trẻ sang trái và sang phải khi đặt bé nằm ngủ. Ví dụ, tối nay bé nằm đầu quay sang trái, tối mai đổi sang phải.

Nếu trẻ có xu hướng quay đầu sang một bên, bạn có thể đặt món đồ bé thích (đồ chơi phát sáng, âm thanh nhẹ) ở phía đối diện để thu hút bé quay đầu. Khi bé nằm ngửa, nên giữ vai và mông song song, tránh để cổ nghiêng hẳn về một phía.

Lưu ý: Trẻ sơ sinh vẫn nên nằm ngửa khi ngủ để tránh nguy cơ đột tử (SIDS). Tuy nhiên, việc thay đổi hướng đầu và điều chỉnh tư thế thường xuyên sẽ giúp cân bằng áp lực lên hộp sọ.

4.2 Tăng thời gian cho bé nằm sấp khi tỉnh táo

Nằm sấp là bài tập cực kỳ quan trọng giúp cổ, vai và lưng bé phát triển khỏe mạnh, đồng thời giảm áp lực lên phần sau đầu. Có thể bắt đầu tập từ khi bé mới vài tuần tuổi, mỗi lần chỉ trong thời gian ngắn, có thể là 2-3 phút và mỗi ngày vài lần.

Sau đó ba mẹ tăng dần thời gian khi bé quen. Khi bé nằm sấp, ba mẹ nên ở bên trò chuyện hoặc dùng đồ chơi thu hút bé ngẩng đầu lên, giúp cơ cổ linh hoạt hơn.

4.3 Bế và ôm bé nhiều hơn

Bế bé trong tư thế thẳng đứng, trên vai hoặc trong địu giúp giảm thời gian đầu bé tỳ lên mặt phẳng, từ đó hạn chế biến dạng đầu. Khi bế, hãy thay đổi bên đỡ đầu thường xuyên, tránh chỉ ôm lệch một phía. Ngoài ra, việc ôm ấp còn giúp bé phát triển cảm xúc và gắn bó với ba mẹ tốt hơn.

>> Xem thêm: Hướng dẫn cách bế trẻ sơ sinh theo tháng tuổi đúng kỹ thuật, bé không quấy khóc

4.4 Hạn chế để bé nằm xe đẩy, ghế rung, nôi trong thời gian dài

Các dụng cụ như ghế ngả, ghế ô tô, xe đẩy có phần tựa đầu khá cứng. Nếu bé nằm lâu, phần sau đầu dễ bị đè ép. Hãy cho bé ra khỏi các thiết bị này thường xuyên, bế bé lên hoặc cho bé nằm sấp chơi trên thảm mềm khi tỉnh táo.

4.5 Sử dụng gối định hình đầu (nếu cần)

Một số loại gối lõm định hình đầu được thiết kế giúp phân bổ áp lực đều, hỗ trợ giữ hình dạng đầu tròn. Tuy nhiên, chỉ nên dùng khi bé tỉnh táo hoặc có sự giám sát của người lớn, tránh sử dụng khi bé ngủ để đảm bảo an toàn hô hấp. Hơn nữa, trước khi có ý định sử dụng, gia đình cần tham khảo ý kiến bác sĩ, nhất là với các bé dưới 6 tháng tuổi.

4.6 Kiểm tra và điều trị tật vẹo cổ

Nếu ba mẹ nhận thấy bé chỉ xoay đầu về một bên, cổ nghiêng hoặc khó quay sang hướng khác, hãy đưa bé đi khám bác sĩ nhi hoặc vật lý trị liệu. Với những trường hợp vẹo cổ nhẹ, các bài tập kéo giãn cơ cổ và massage nhẹ do chuyên viên hướng dẫn có thể giúp bé phục hồi rất tốt. Điều trị sớm giúp ngăn đầu bẹp không tiến triển nặng hơn và cải thiện hình dáng rõ rệt.

4.7 Theo dõi tiến triển và can thiệp y tế khi cần

Thông thường, khi trẻ được 6-12 tháng, hộp sọ vẫn còn mềm và dễ điều chỉnh. Nếu ba mẹ áp dụng đúng cách, đầu bé sẽ tròn đều hơn sau vài tháng.

Tuy nhiên, nếu sau 6 tháng mà tình trạng bẹp đầu không cải thiện hoặc nặng hơn, bác sĩ có thể chỉ định đội mũ chỉnh hình để giúp hộp sọ phát triển cân đối. Ngoài ra, cần loại trừ khả năng dính khớp sọ sớm, là một nguyên nhân bệnh lý hiếm gặp nhưng cần can thiệp phẫu thuật.

Như vậy, đáp án cho thắc mắc bé bị bẹp đầu lớn lên có hết không là có thể có, tùy vào từng nguyên nhân và mức độ. Và để giúp quá trình này diễn ra thuận lợi, giúp bé không còn bị phẳng đầu sau khi lớn, ba mẹ cần có những biện pháp khắc phục, cũng như theo dõi tình trạng của bé thường xuyên. Và đừng quên liên hệ bác sĩ để được can thiệp bằng biện pháp y tế khi cần thiết.