Dấu hiệu sinh non, cách nhận biết sớm và giữ thai an toàn

Mang thai là hành trình thiêng liêng, nhưng cũng đầy lo lắng. Trong suốt 9 tháng 10 ngày ấy, mỗi thay đổi nhỏ của cơ thể đều khiến mẹ bầu vừa hạnh phúc vừa bối rối: “Liệu đây có phải là bình thường không?”, “Có dấu hiệu gì bất ổn không?”. Và một trong những nỗi lo lớn nhất mà nhiều mẹ gặp phải chính là dấu hiệu sinh non khi thai chưa đủ 37 tuần. Vậy dấu hiệu đó là gì? có cách nào để giữ thai khi có dấu hiệu sinh non không? Trong bài viết dưới đây, Moaz BéBé sẽ giúp mẹ giải đáp hết các thắc mắc trên và hiểu rõ cơ thể mình hơn, hãy cùng tham khảo ngay nhé!

1. Sinh non là gì? Vì sao mẹ cần nhận biết sớm?

Sinh non là em bé chào đời trước 37 tuần thai khi cơ thể bé vẫn chưa hoàn thiện đầy đủ các cơ quan. Khi ra đời trong thời điểm này con có thể gặp phải nhiều rủi ro như suy hô hấp, nhiễm trùng, nhẹ cân và cần được chăm sóc đặc biệt sau sinh.

Thực tế, sinh non không phải là trường hợp hiếm gặp bởi cứ 10 ca sinh thì có 1 bé sinh non, và rất nhiều trường hợp hoàn toàn có thể ngăn ngừa được nếu mẹ bầu nhận biết sớm các dấu hiệu bất thường và kịp thời thay đổi, xử lý.

2. Nguyên nhân gây sinh non

Nhiều mẹ bầu vẫn nghĩ rằng sinh non là do “cơ thể yếu” hoặc “làm việc quá sức”, nhưng thực tế, nguyên nhân sinh non phức tạp hơn nhiều. Theo các chia sẻ từ chuyên gia, sinh non có thể xuất phát từ yếu tố sức khỏe của mẹ, thai nhi, nhau thai, và cả môi trường sống xung quanh. Vì thế, việc hiểu rõ những nguyên nhân này sẽ giúp mẹ phòng tránh sinh non hiệu quả, đồng thời biết cách chăm sóc cơ thể trong suốt thai kỳ tốt hơn.

Dưới đây là những nguyên nhân dẫn đến sinh non phổ biến:

2.1 Nguyên nhân từ cơ thể mẹ

Một trong những nhóm nguyên nhân phổ biến nhất dẫn đến sinh non là từ chính tình trạng sức khỏe và thói quen sinh hoạt của mẹ bầu.

• Do mẹ mắc các bệnh lý như tăng huyết áp, tiểu đường thai kỳ, viêm âm đạo, nhiễm trùng tiểu, hở eo tử cung hoặc cổ tử cung yếu… : Những bệnh lý này khiến tử cung dễ bị kích thích co bóp sớm hoặc làm cổ tử cung mở trước khi đến thời điểm sinh.
• Do thói quen sinh hoạt: Mẹ bầu làm việc nặng, thường xuyên đứng lâu, đi lại nhiều hoặc thức khuya, ăn uống thất thường đều có thể khiến cơ thể mệt mỏi, ảnh hưởng đến quá trình nuôi dưỡng thai nhi. Stress, lo âu kéo dài cũng là một yếu tố kích thích tử cung co bóp dẫn đến sinh non.
• Chế độ dinh dưỡng: Cơ thể thiếu sắt, canxi, protein và vitamin nhóm B sẽ khiến mẹ bầu mệt mỏi, chóng mặt và làm màng ối yếu, tăng khả năng vỡ ối sớm.

2.2 Nguyên nhân từ thai nhi và nhau thai

Không chỉ sức khỏe của mẹ, thai nhi và nhau thai cũng có thể là nguyên nhân dẫn đến sinh non như:

• Mang đa thai khiến tử cung bị căng giãn quá mức, gây áp lực lớn lên cổ tử cung, dẫn đến tình trạng mở sớm.
• Thai nhi phát triển chậm, bị dị tật bẩm sinh, cơ thể mẹ có thể phản ứng bằng cách “đẩy” thai ra sớm hơn bình thường
• Nhau bong non hoặc nhau tiền đạo đều là những biến chứng sản khoa nguy hiểm có thể khiến mẹ bị ra máu và sinh non.
• Trường hợp vỡ ối sớm cũng khiến tử cung co bóp mạnh, làm tăng nguy cơ chuyển dạ sớm.

2.3 Nguyên nhân do yếu tố môi trường và hoàn cảnh sống

Môi trường sống và công việc hàng ngày cũng có ảnh hưởng rất lớn đến thai kỳ. Mẹ bầu làm việc trong môi trường ồn ào, ô nhiễm, khói bụi hoặc áp lực cao sẽ dễ bị mệt mỏi, căng thẳng, dẫn đến rối loạn nội tiết và tăng co tử cung. Nhiều nghiên cứu cho thấy, phụ nữ thường xuyên chịu stress có nguy cơ sinh non cao hơn 1,5–2 lần so với người giữ tinh thần ổn định.

Ngoài ra, việc phải di chuyển xa thường xuyên, như đi công tác hoặc ngồi xe đường dài, khiến cơ thể mẹ chịu nhiều rung lắc, mệt mỏi và gây ảnh hưởng đến thai nhi. Cùng với đó, chế độ nghỉ ngơi không hợp lý, ngủ ít, ăn không đúng bữa cũng khiến sức đề kháng của mẹ suy giảm.

2.4 Nguyên nhân từ thói quen và lối sống không lành mạnh

Bên cạnh những yếu tố y khoa, lối sống thiếu lành mạnh cũng là nguyên nhân khiến nhiều mẹ bầu bị sinh non.

• Việc hút thuốc lá, dù là chủ động hay hít phải khói thuốc thụ động đều có thể làm giảm lượng oxy cung cấp cho thai nhi, khiến bé chậm phát triển và kích thích chuyển dạ sớm.
• Rượu, bia, cà phê đặc, nước tăng lực cũng là “thủ phạm” làm tăng co bóp tử cung, rối loạn hormone và ảnh hưởng nghiêm trọng đến sự phát triển của thai.
• Tập luyện quá sức hoặc giảm cân trong thai kỳ để giữ dáng cũng là sai lầm nguy hiểm.

2.5 Nguyên nhân từ yếu tố di truyền và bệnh lý nền

Một số mẹ bầu có tiền sử sinh non, sảy thai hoặc hở eo tử cung trong các lần mang thai trước cũng có nguy cơ cao tái diễn tình trạng này. Ngoài ra, các bệnh lý mạn tính như bệnh tim, thận, tuyến giáp hoặc rối loạn đông máu cũng ảnh hưởng đến khả năng duy trì thai kỳ.

3. Dấu hiệu sinh non phổ biến nhất

Mỗi thai kỳ là một hành trình riêng biệt, và cơ thể mẹ luôn gửi đi những tín hiệu rất tinh tế để báo hiệu điều gì đó đang xảy ra. Vì thế, mẹ hãy luôn theo dõi và cảm nhận những thay đổi của cơ thể để có thể nhận biết sớm dấu hiệu bất thường đặc biệt là vấn đề sinh non. Đây là điều vô cùng quan trọng vì nó giúp mẹ kịp thời đến bệnh viện, được bác sĩ can thiệp đúng lúc để giữ thai an toàn và bảo vệ sức khỏe của bé yêu.

Dưới đây là những dấu hiệu thường gặp mà mẹ bầu tuyệt đối không nên bỏ qua.

3.1 Cơn đau bụng dưới và co tử cung đều đặn

Đây là dấu hiệu sớm nhất và rõ ràng nhất của sinh non. Mẹ sẽ cảm nhận được bụng dưới căng cứng, đau âm ỉ hoặc đau theo từng cơn, có khi lan xuống vùng lưng dưới. Nếu những cơn co xuất hiện đều đặn cứ khoảng 4–6 cơn trong 1 giờ và ngày càng mạnh hơn, đau hơn, thì khả năng cao đây là cơn co chuyển dạ thật sự, chứ không phải cơn gò giả.

3.2 Ra dịch âm đạo bất thường hoặc có máu

Ra dịch âm đạo nhiều hơn bình thường, có màu trắng đục, vàng, nâu hoặc lẫn máu là dấu hiệu sắp sinh non mà mẹ không được chủ quan. Ở những tuần cuối, dịch âm đạo tăng nhẹ là bình thường, nhưng nếu mẹ thấy dịch loãng, có mùi hôi, kèm máu hồng hoặc đỏ, thì có thể cổ tử cung đang mở sớm

3.3 Rỉ ối hoặc vỡ ối sớm

Rỉ ối hay vỡ ối sớm là tình trạng màng ối bị rách khi thai chưa đủ 37 tuần, khiến nước ối chảy ra ngoài âm đạo. Mẹ có thể cảm nhận có dòng nước ấm chảy ra đột ngột, hoặc rỉ rả liên tục, khiến quần lót luôn ẩm dù đã thay mới.

3.4 Cảm giác nặng bụng, tụt bụng hoặc áp lực vùng chậu

Khi thai nhi di chuyển xuống thấp hơn bình thường, mẹ sẽ cảm thấy bụng dưới nặng, căng tức, đau vùng chậu và buồn tiểu thường xuyên. Một số mẹ mô tả cảm giác như “bé đang muốn tụt xuống dưới”. Đây chính là dấu hiệu cho thấy thai nhi có xu hướng tụt xuống cổ tử cung sớm, có thể dẫn đến chuyển dạ sinh non.

Thông thường, triệu chứng này thường đi kèm với đau vùng lưng dưới, mỏi hông, và tăng tiết dịch âm đạo.

3.5 Đau lưng dưới kéo dài, mỏi hông bất thường

Đau lưng là tình trạng thường gặp trong thai kỳ, nhưng nếu mẹ cảm thấy đau vùng lưng dưới liên tục, âm ỉ và lan xuống hông, mông, đặc biệt khi kết hợp cùng cơn đau bụng hoặc dịch âm đạo bất thường, thì đó có thể là dấu hiệu sinh non sớm.

3.6 Cảm giác giống như bị chuột rút hoặc đau bụng kinh

Một số mẹ bầu chia sẻ rằng trước khi có dấu hiệu sinh non, họ cảm thấy bụng dưới đau âm ỉ giống như đau bụng kinh hoặc chuột rút liên tục. Đôi khi, cơn đau này nhẹ đến mức khiến mẹ nghĩ chỉ là “đau dạ dày” hoặc “đầy hơi”, nhưng thực tế có thể là dấu hiệu cổ tử cung đang co giãn.

Nếu cơn đau xuất hiện theo nhịp điệu, kéo dài từ vài phút đến nửa giờ và lặp lại nhiều lần trong ngày, mẹ nên lưu ý. Đây là tín hiệu cảnh báo sớm mà cơ thể gửi đến, báo hiệu thai có nguy cơ sinh non, đặc biệt ở giai đoạn 28–34 tuần.

3.7 Cảm giác mệt mỏi bất thường, khó thở, choáng váng

Cảm giác mệt là bình thường trong thai kỳ, nhưng nếu mẹ thấy cơ thể kiệt sức, choáng, tim đập nhanh, hơi thở gấp hoặc buồn nôn nhiều hơn bình thường, thì đó có thể là dấu hiệu cho thấy cơ thể đang chịu áp lực lớn. Một số trường hợp, đây là biểu hiện sớm của rối loạn tiền sản hoặc dọa sinh non.

4. Khi có dấu hiệu sinh non mẹ bầu nên làm gì?

Điều đầu tiên là mẹ bầu hãy giữ bình tĩnh. Nhiều mẹ khi thấy ra máu hay đau bụng thường hoảng loạn, nhưng sự bình tĩnh lúc này sẽ giúp mẹ xử lý đúng cách và an toàn hơn cho cả hai mẹ con. Cùng với đó, mẹ bầu có thể thực hiện các điều sau:

• Nghỉ ngơi ngay lập tức: Mẹ nên nằm nghỉ, tốt nhất là nằm nghiêng về bên trái để tăng lưu thông máu tới thai nhi. Tránh đi lại, leo cầu thang hay vận động mạnh.
• Không tự ý sử dụng thuốc: Tuyệt đối không dùng thuốc giảm đau, thuốc đặt âm đạo hoặc thuốc an thần nếu chưa có chỉ định của bác sĩ.
• Nhờ người thân đưa đến cơ sở y tế gần nhất: Chuẩn bị sẵn giấy tờ khám thai, sổ siêu âm và đồ dùng cá nhân cơ bản để bác sĩ có đầy đủ thông tin. Nếu nước ối chảy nhiều, mẹ nên nằm nghiêng trái và kê gối dưới hông khi di chuyển.
• Báo ngay cho bác sĩ theo dõi thai kỳ: Nếu đang được quản lý thai tại một cơ sở y tế cố định, mẹ hãy gọi ngay cho bác sĩ hoặc hộ sinh phụ trách để được hướng dẫn kịp thời.

5. Cách giữ thai khi có dấu hiệu sinh non

Như đã chia sẻ phía trên, nhiều trường hợp có dấu hiệu sinh non nhưng vẫn có thể giữ thai an toàn đến khi đủ tháng nếu được can thiệp sớm và đúng cách như:

5.1 Điều trị y khoa tại bệnh viện

• Theo dõi cơn co tử cung: bác sĩ sẽ dùng máy monitor để xác định tần suất và cường độ co.
• Dùng thuốc giảm co: giúp làm dịu cơn co tử cung, tránh kích thích sinh sớm.
• Tiêm thuốc giúp phổi thai nhi trưởng thành: áp dụng với thai dưới 34 tuần để tăng cơ hội sống cho bé.
• Khâu eo cổ tử cung: nếu nguyên nhân là do cổ tử cung mở sớm hoặc ngắn.
• Theo dõi ối và tim thai định kỳ để đảm bảo bé phát triển ổn định.

5.2 Chăm sóc và nghỉ ngơi tại nhà sau điều trị

Khi được bác sĩ cho về nhà theo dõi, mẹ cần:

• Nghỉ ngơi tuyệt đối, hạn chế vận động mạnh.
• Ăn uống đầy đủ dưỡng chất: đạm, canxi, sắt, vitamin C, D, E…
• Uống đủ nước, vì mất nước có thể kích thích cơn co tử cung.
• Giữ tâm lý thoải mái, ngủ sớm, tránh căng thẳng hoặc lo âu quá mức.

6. Cách phòng tránh sinh non hiệu quả

Phòng ngừa luôn là cách tốt nhất để đảm bảo thai kỳ trọn vẹn. Dưới đây là những điều mẹ nên thực hiện ngay từ đầu thai kỳ:

• Khám thai định kỳ đúng lịch: Đừng bỏ qua bất kỳ mốc siêu âm quan trọng nào. Việc này giúp bác sĩ phát hiện sớm các bất thường như cổ tử cung ngắn, nhiễm trùng, ối ít hoặc nhau tiền đạo để xử lý kịp thời.
• Ăn uống đủ chất, tăng cân hợp lý: Mẹ nên ăn đa dạng nhóm thực phẩm: thịt nạc, cá, trứng, rau xanh, trái cây, sữa… Không nên kiêng khem quá mức hoặc ăn theo chế độ thiếu khoa học. Mức tăng cân hợp lý: 10–12kg trong suốt thai kỳ (đối với mẹ có cân nặng bình thường trước khi mang thai).
• Giữ tâm lý vui vẻ, tránh stress: Hãy dành thời gian thư giãn, đi bộ nhẹ nhàng, nghe nhạc hoặc trò chuyện với người thân.
• Hạn chế làm việc nặng, đi xa: Từ tháng thứ 6 trở đi, mẹ nên giảm khối lượng công việc, tránh bê vác, leo cầu thang nhiều hoặc lái xe đường dài.
• Không hút thuốc, uống rượu, cà phê đặc: Các chất kích thích này có thể làm giảm lưu lượng máu đến thai nhi, gây ảnh hưởng đến sự phát triển của bé và tăng nguy cơ sinh non.

>> Xem thêm: 10+ loại rau, trái cây gây sảy thai mẹ bầu cần tránh

Như vậy, sinh non không phải là “bản án định sẵn” mà mẹ hoàn toàn có thể chủ động phòng ngừa và kiểm soát nếu hiểu rõ cơ thể mình. Thông qua các chia sẻ trong bài viết, Moaz BéBé muốn bạn hiểu rằng: Một thai kỳ khỏe mạnh không chỉ là kết quả của chăm sóc y tế, mà còn là sự yêu thương và quan tâm của mẹ dành cho chính mình và con yêu. Vì thế, hãy lắng nghe từng tín hiệu cơ thể dù nhỏ nhất, đi khám thai định kỳ và giữ tâm thế bình tĩnh, lạc quan trong suốt thai kỳ.

Bài viết tham khảo:

Premature birth

Premature labour and birth