Dấu hiệu sữa mẹ thiếu chất và những tuyệt chiêu giúp tăng chất lượng sữa mẹ

Sữa mẹ luôn là nguồn dinh dưỡng tốt nhất cho con ngay từ khi chào đời. Thế nhưng không phải người mẹ nào cũng cung cấp đủ dinh dưỡng cho sữa mẹ do nhiều nguyên nhân. Vậy nên mẹ và gia đình cần nhanh chóng xác định những dấu hiệu sữa mẹ thiếu chất, để có biện pháp điều chỉnh, giúp tăng cường chất dinh dưỡng có trong sữa mẹ. Đây là điều cần thiết để giúp chăm sóc sức khỏe của mẹ lẫn sự phát triển của con được đầy đủ.

1. Những dấu hiệu cho thấy sữa mẹ đang bị thiếu chất

Khi sữa mẹ không đủ dưỡng chất, bé không tiếp nhận được những dinh dưỡng cần thiết sẽ ảnh hưởng đến quá trình phát triển. Vì thế, gia đình có thể thông qua những dấu hiệu như sau để xác định sữa mẹ có bị thiếu chất hay không:

1.1 Bé chậm tăng cân hoặc không tăng cân

Nếu bé không có dấu hiệu tăng cân hoặc tăng cân không đáng kể thì có thể do nhiều nguyên nhân, trong đó có thể là do sữa mẹ thiếu chất như: canxi, kẽm, kali, sắt, các loại vitamin A, B, D, …. Khi thiếu các chất này, bé không thể phát triển tốt cơ thể.

Ngoài ra còn có thể nhận biết qua việc bé bị sụt cân, do không được cung cấp đủ chất béo cần thiết. Vậy nên dẫn đến bé bị thiếu cân nặng.

>>Xem thêm: Làm sao để biết bé bú đủ sữa hay không? chuẩn, chính xác nhất

1.2 Trẻ đi vệ sinh ít

Tình trạng đi ngoài của bé là một trong những dấu hiệu quan trọng phản ánh chất lượng dinh dưỡng mà bé hấp thụ. Nếu sữa mẹ không cung cấp đủ dưỡng chất cần thiết, trẻ có thể gặp tình trạng táo bón với các biểu hiện như số lần đi ngoài giảm, phân khô cứng, vón cục, và bé phải rặn mạnh khi đi vệ sinh. Điều này không chỉ khiến trẻ khó chịu, quấy khóc mà còn có thể ảnh hưởng đến hệ tiêu hóa và sự phát triển toàn diện của bé.

1.3 Trẻ hay mệt mỏi, thiếu năng lượng

Sữa mẹ đóng vai trò quan trọng trong việc cung cấp nguồn dinh dưỡng và năng lượng cần thiết cho sự phát triển toàn diện của trẻ. Khi sữa mẹ thiếu hụt dinh dưỡng, bé có thể không nhận đủ các dưỡng chất quan trọng như protein, chất béo, vitamin và khoáng chất. Điều này dẫn đến tình trạng thiếu năng lượng, khiến bé thường xuyên mệt mỏi, uể oải, kém linh hoạt, ít chơi đùa hơn so với bình thường.

Ngoài ra, trẻ có thể quấy khóc nhiều hơn do cảm giác đói và không được đáp ứng đủ nhu cầu dinh dưỡng. Nếu tình trạng này kéo dài, bé có nguy cơ chậm tăng cân, suy dinh dưỡng và ảnh hưởng đến sự phát triển cả về thể chất lẫn trí não. Vì vậy, mẹ cần chú ý đến chất lượng sữa và chế độ dinh dưỡng của bản thân để đảm bảo nguồn sữa đủ đầy và giàu dưỡng chất cho bé.

1.4 Bé hay bị ốm vặt

Sữa mẹ không chỉ là nguồn dinh dưỡng quan trọng mà còn chứa nhiều kháng thể giúp tăng cường hệ miễn dịch cho bé, bảo vệ bé khỏi nguy cơ mắc bệnh. Nếu trẻ thường xuyên ốm vặt, có thể sữa mẹ đang thiếu chất.

Khi sữa không đảm bảo đủ dưỡng chất, bé không hấp thụ được các vi chất quan trọng như canxi, sắt, protein, selen,… đồng thời thiếu kháng thể, khiến sức đề kháng suy giảm. Điều này làm trẻ dễ mắc các bệnh như viêm họng, sổ mũi, cảm cúm, ho gà, bạch hầu, sốt xuất huyết,…

1.5 Bé hay quấy khóc vào ban đêm

Nguyên nhân chủ yếu khiến trẻ hay giật mình, quấy khóc và ngủ không sâu giấc có thể do sữa mẹ thiếu hụt vitamin A, D và canxi. Khi không được cung cấp đủ các dưỡng chất này, bé dễ gặp tình trạng rối loạn giấc ngủ, lâu dài có thể dẫn đến thiếu hụt canxi, ảnh hưởng đến sự phát triển xương, thậm chí làm tăng nguy cơ còi xương và chậm lớn.

1.6 Mẹ không căng sữa

Sau mỗi lần bé bú, tuyến sữa sẽ tiếp tục sản xuất để đáp ứng nhu cầu của trẻ, khiến ngực mẹ dần căng trở lại và đôi khi còn rỉ sữa. Nếu mẹ cho con bú đúng cữ nhưng ngực vẫn mềm, không có cảm giác căng tức, đặc biệt sau vài ngày sau sinh, thì có thể đây là dấu hiệu sữa mẹ thiếu chất hoặc không đủ để đáp ứng nhu cầu của bé. Khi đó, mẹ nên theo dõi thêm các dấu hiệu khác và điều chỉnh chế độ dinh dưỡng để cải thiện chất lượng sữa.

1.7 Mẹ thiếu cân sau sinh

Theo nghiên cứu của Trung tâm Thông tin Công nghệ Sinh học Quốc gia (Hoa Kỳ), khoảng 75% phụ nữ sau sinh một năm vẫn có cân nặng cao hơn so với trước khi mang thai. Đây là hiện tượng bình thường, cho thấy cơ thể mẹ đang hấp thụ tốt và chuẩn bị đủ năng lượng để nuôi con.

Sau sinh, nhu cầu sữa của bé tăng lên, đồng nghĩa với việc cơ thể mẹ tiêu hao nhiều calo hơn. Vì vậy, mẹ cần bổ sung đầy đủ dinh dưỡng để đảm bảo nguồn sữa dồi dào và chất lượng. Nếu sau sinh mẹ bị sụt cân so với trước khi mang thai, có thể do chế độ ăn uống chưa hợp lý, dẫn đến sức khỏe suy giảm và ảnh hưởng đến chất lượng sữa cho bé.

2. Nguyên nhân sữa mẹ bị loãng, bị thiếu chất

Có nhiều nguyên nhân dẫn đến việc sữa mẹ bị loãng hoặc bị thiếu chất. Gia đình cần kiểm tra lại qua mọi yếu tố dưới đây để đảm bảo cung cấp đầy đủ chất dinh dưỡng cho sữa mẹ.

2.1 Dinh dưỡng của mẹ không đầy đủ

Nếu chế độ ăn uống của mẹ không cân đối, bị thiếu những chất cần thiết như các protein, vitamin, khoáng chất thì sẽ ảnh hưởng đến chất lượng sữa mẹ. Ngoài ra, khi mẹ không uống đủ nước thì cơ thể không sản xuất đủ sữa chất lượng.

2.2 Mẹ bị căng thẳng và mệt mỏi

Khi mẹ bị căng thẳng, stress kéo dài thì cơ thể sẽ giảm khả năng sản xuất hormone oxytocin và prolactin. Đây vốn là 2 hormone quan trọng trong việc tạo sữa nên ảnh hưởng đến chất lượng sữa. Hoặc là khi mẹ không ngủ đủ giấc cũng có thể bị ảnh hưởng đến chất lượng sữa mẹ.

2.3 Mẹ sử dụng thuốc hoặc chất kích thích

Nếu mẹ dùng một số loại thuốc trong thời gian cho con bú, có thể là chứa estrogen sẽ gây ức chế sự tiết sữa. Hoặc là khi mẹ uống rượu, hút thuốc hay dùng các chất kích thích khác làm giảm chất lượng sữa.

2.4 Mẹ đang mắc bệnh hoặc cơ địa không tốt

Trong thời gian cho bé bú, mẹ bị mắc các bệnh như thiếu máu, rối loạn tuyến giáp, hoặc suy dinh dưỡng cũng có thể làm cho sữa thiếu chất. Ngoài ra, khi mẹ bị thiếu vi chất như sắt, canxi, kẽm, hoặc vitamin D cũng sẽ làm cho sữa mẹ không đủ dinh dưỡng cần thiết.

3. Làm sao để biết sữa mẹ đủ chất cho bé yêu?

Gia đình muốn biết sữa mẹ có đủ chất để đáp ứng được nhu cầu dinh dưỡng cho bé hay không thì phải tiến hành theo dõi những dấu hiệu từ cả mẹ và bé mới có được đáp án chính xác. Dưới đây là những dấu hiệu bé nhận đủ sữa và sữa mẹ đủ chất:

3.1 Quan sát dấu hiệu từ các bé

• Trong 3 tháng đầu, nếu các bé sơ sinh tăng khoảng 150–200g mỗi tuần tức là đang có sự tăng trưởng ổn định. Điều này chứng tỏ bé được cung cấp đầy đủ dinh dưỡng và sữa mẹ có đủ chất.
• Bé đi tiểu và đi ngoài thường xuyên, khoảng 6 – 8 lần mỗi ngày đồng thời nước tiểu có màu nhạt.
• Phân của bé mềm, có màu vàng sệt hoặc màu vàng lỏng. Bé đi ngoài từ 1 – 3 lần mỗi ngày chứng tỏ có đủ chất.
• Bé luôn vui vẻ, năng động, da dẻ hồng hào, không bị vàng da hoặc khô da.
• Bé thích vận động, chơi đùa và có những biểu hiện như cười, bò, lật người theo đúng mốc tăng trường.
• Bé ngủ ngoan, không quấy khóc vì đói.

>>Xem thêm: Trẻ sơ sinh tháng đầu tăng bao nhiêu kg là đạt chuẩn?

3.2 Quan sát dấu hiệu từ mẹ

• Khi gia đình quan sát sữa mẹ lúc đầu có màu trắng hơi trong và loãng, còn sữa cuối đặc hơn có màu trắng đục hoặc ngả vàng chứng tỏ sữa mẹ cân bằng giữa nước và chất béo, đảm bảo đủ chất.
• Ngoài ra, nếu mẹ có thể tiết sữa đều đặn khi bé bú, ngực mềm hơn sau khi bé bú xong chứng tỏ có đủ chất.
• Mẹ ngủ ngon giấc, không bị căng thẳng, mệt mỏi, không bực bội sẽ cung cấp sữa có chất lượng tốt hơn.

4. Tuyệt chiêu tăng chất lượng sữa mẹ, giúp sữa mẹ đặc sánh

Sau khi nhận biết được các dấu hiệu cho thấy sữa mẹ thiếu dưỡng chất, mẹ có thể áp dụng một số cách đơn giản nhưng hiệu quả để cải thiện chất lượng sữa, từ đó giúp bé tăng cân đều và phát triển ổn định.

4.1 Xây dựng chế độ dinh dưỡng hợp lý

Chế độ ăn uống khoa học là yếu tố hàng đầu giúp sữa mẹ giàu dưỡng chất. Mẹ nên bổ sung đầy đủ các nhóm chất cần thiết như:(Tham khảo)

Đạm, i-ốt, DHA: Thịt, cá, trứng, sữa…

Tinh bột: Cơm, mì, khoai, bắp…

Chất béo tốt: Dầu thực vật, quả bơ, cá hồi…

Vitamin và khoáng chất: Rau xanh, củ quả tươi, trái cây…

Canxi: Hải sản, đậu nành, cải bó xôi, rau chân vịt…

Nên tránh:

Thức ăn chứa chất kích thích (cà phê, rượu, bia).

Cá có hàm lượng thủy ngân cao như cá kiếm, cá thu lớn.

Đồ ăn chiên rán, nhiều dầu mỡ hoặc thực phẩm chế biến sẵn.

Gia vị nồng như tỏi, ớt vì có thể làm thay đổi mùi vị sữa.

Một số thực phẩm dễ gây đầy hơi cho bé như bắp cải, đậu, súp lơ.

4.2 Uống đủ nước mỗi ngày

Cơ thể mẹ cần nhiều nước để đảm bảo quá trình tiết sữa diễn ra liên tục. Mỗi ngày mẹ nên uống từ 1,5 – 2 lít nước, chia đều trong ngày, không nên để cảm thấy khát mới uống.

4.3 Nghỉ ngơi đầy đủ và thư giãn

Ngoài dinh dưỡng, mẹ cần duy trì trạng thái tinh thần thoải mái, ngủ đủ từ 6–8 tiếng/ngày. Việc nghỉ ngơi đúng cách giúp cơ thể hồi phục nhanh và sản sinh sữa hiệu quả hơn.

4.4 Hạn chế các chất có hại

Trong suốt giai đoạn cho con bú, mẹ nên kiêng rượu bia, thuốc lá và hạn chế cà phê. Các chất này không chỉ ảnh hưởng đến chất lượng sữa mà còn có thể tác động tiêu cực đến giấc ngủ và sự phát triển thần kinh của bé.

4.5 Cho bé bú đều đặn hoặc vắt sữa thường xuyên

Cho con bú đúng cách và đều đặn hoặc duy trì việc vắt sữa giúp tuyến sữa được kích thích liên tục, tránh hiện tượng tắc tia sữa hoặc mất sữa. Nếu bé chưa bú hết, mẹ nên vắt và bảo quản sữa đúng cách để tránh lãng phí nguồn dinh dưỡng quý giá.

5. Những câu hỏi liên quan đến chất lượng sữa mẹ

Để theo dõi chất lượng sữa mẹ tốt hơn và có những biện pháp cải thiện hiệu quả, gia đình có thể quan sát màu sắc của sữa mẹ.

5.1 Sữa mẹ màu trắng như nước gạo có sao không?

Sữa mẹ màu trắng như nước gạo không phải lúc nào cũng là dấu hiệu bất thường, nhưng cũng có thể gợi ý rằng sữa đang loãng hoặc thiếu chất béo, tùy theo hoàn cảnh.

Nếu sữa mẹ có màu trắng đục như màu nước vo gạo thì hoàn toàn bình thường. Trong nhiều trường hợp, đây là phần sữa đầu được tiết ra đầu tiên trong mỗi cữ bú. Sữa đầu có màu trắng nhạt, hơi loãng, chứa nhiều nước, lactose và vitamin giúp bé giải khát. Sữa đầu thường ít chất béo hơn sữa cuối. Nếu mẹ đổi bên bú quá sớm hoặc hút sữa không đúng cách, bé có thể chỉ nhận được sữa đầu, dẫn đến việc thiếu năng lượng và không tăng cân tốt.

Nếu toàn bộ cữ sữa đều có màu trắng loãng, mẹ cần lưu ý. Đây có thể là dấu hiệu cho thấy sữa mẹ đang thiếu chất (chất béo) do chế độ ăn uống chưa cân bằng hoặc mẹ đang bị thiếu dinh dưỡng.

5.2 Sữa mẹ màu trắng trong có tốt không?

Sữa mẹ có thể thay đổi màu và độ đặc loãng trong suốt chu kỳ cho con bú. Vậy nên khi sữa có màu trắng trong nhưng mùi hoàn toàn bình thường thì không có vấn đề gì hết. Nếu bé bú ngoan, tăng cân tốt, mẹ không cần lo lắng vì đó có thể là sữa đầu của mẹ, hơi loãng và có màu sáng hơn nhưng có nhiều chất dinh dưỡng và kháng thể cần thiết với bé.

5.3 Sữa mẹ màu vàng có tốt không?

Sữa mẹ có màu vàng rất thường thấy. Đây thường là sữa non của một bà mẹ, có chứa nhiều Beta-caroten, kháng thể và các chất lợi khuẩn như IgG, IgA, IgF, … có tác dụng tăng cường hệ miễn dịch, bảo vệ đường tiêu hóa cho trẻ. Nếu sữa không có mùi lạ thì vẫn đảm bảo tốt cho các bé.

5.4 Có cần bổ sung sữa công thức khi sữa mẹ không đủ chất?

Sữa mẹ là nguồn dinh dưỡng tốt nhất cho trẻ sơ sinh và trẻ nhỏ, đặc biệt trong 6 tháng đầu đời. Tuy nhiên, không phải lúc nào sữa mẹ cũng đảm bảo đủ lượng và chất dinh dưỡng cần thiết cho bé phát triển toàn diện. Một số mẹ có thể gặp tình trạng sữa ít, sữa loãng hoặc thiếu các vi chất quan trọng do chế độ ăn chưa hợp lý, căng thẳng kéo dài hay thể trạng yếu.

Trong trường hợp bé có dấu hiệu bú nhiều nhưng vẫn chậm tăng cân, ngủ không sâu, thường xuyên quấy khóc hoặc thiếu năng lượng, mẹ có thể cân nhắc đến việc bổ sung sữa công thức. Tuy nhiên, việc này không nên tự ý thực hiện. Việc pha sữa ngoài song song với sữa mẹ cần có sự hướng dẫn từ bác sĩ hoặc chuyên gia dinh dưỡng để tránh gây áp lực lên hệ tiêu hóa non nớt của bé.

Nếu nghi ngờ sữa mẹ không đủ chất, mẹ nên đưa bé đi khám để được kiểm tra tình trạng dinh dưỡng và cân nặng cụ thể. Bác sĩ sẽ đánh giá tổng thể và đưa ra hướng dẫn phù hợp, có thể là bổ sung sữa công thức, thay đổi chế độ ăn của mẹ hoặc hỗ trợ thêm các vi chất cần thiết. Như vậy, bé vừa được đảm bảo dinh dưỡng đầy đủ, vừa không làm gián đoạn quá trình nuôi con bằng sữa mẹ.

>>Xem thêm: Cách dặm thêm sữa công thức cho trẻ sơ sinh an toàn, chuẩn khoa học

Qua bài viết, ba mẹ có thể thấy các dấu hiệu sữa mẹ thiếu chất thực sự quan trọng, vì giúp gia đình đưa ra những biện pháp khắc phục, bổ sung dưỡng chất hợp lý. Vậy nên khi chăm bé, bố mẹ cần theo dõi thường xuyên để có những chế độ ăn uống hợp lý nhất. Nếu còn những thắc mắc về vấn đề trên, ba mẹ hãy liên hệ với Moaz BéBé để được giải đáp chi tiết nhé!