Cách nhận biết dấu hiệu tiểu đường thai kỳ sớm mẹ bầu cần lưu ý

Một trong những vấn đề nghiêm trọng và cần đề phòng khi mang thai chính là tiểu đường. Mẹ bầu cần nhận biết những dấu hiệu tiểu đường thai kỳ sớm, để có biện pháp điều trị kịp thời, tránh ảnh hưởng sức khỏe cũng như sự phát triển của thai nhi.

1. Tiểu đường thai kỳ là sao?

Tiểu đường thai kỳ hay còn gọi là đái tháo đường thai kỳ, là tình trạng bệnh lý xảy ra do bất dung nạp đường huyết, khiến lượng đường trong máu cao ở phụ nữ có thai. Theo ước tính, có 2 – 10% phụ nữ mang thai có thể gặp tình trạng này, nó có thể gây nguy hại đến sức khỏe của mẹ và bé. (tham khảo)

Vào năm 2013, Tổ chức Y tế Thế giới (WHO) đã phân loại tình trạng tăng đường huyết được phát hiện lần đầu ở phụ nữ mang thai thành hai nhóm:

Đái tháo đường mang thai (diabetes in pregnancy): Là tình trạng đường huyết của thai phụ đạt ngưỡng chẩn đoán đái tháo đường, được phát hiện trong 3 tháng đầu thai kỳ và không biến mất sau khi sinh.

Đái tháo đường thai kỳ (gestational diabetes mellitus): Là tình trạng đường huyết tăng cao, đáp ứng tiêu chuẩn chẩn đoán đái tháo đường thai kỳ, xuất hiện trong 3 tháng giữa hoặc cuối thai kỳ, phổ biến nhất trong khoảng từ tuần 24 đến tuần 28 và thường tự khỏi sau khi sinh. Bệnh lý này ảnh hưởng đến khoảng 5% phụ nữ mang thai.

Tiểu đường thai kỳ là một bệnh lý khá phổ biến nhưng thường dễ bị bỏ qua do các triệu chứng không rõ ràng. Chính vì vậy, mẹ bầu cần hết sức lưu ý, phát hiện sớm và có phương pháp điều chỉnh kịp thời để giảm thiểu rủi ro sau này.

2. Tiểu đường thai kỳ ảnh hưởng gì đến mẹ và bé?

Phụ nữ mang thai bị đái tháo đường có thể gặp những ảnh hưởng sức khỏe và cả thai nhi cũng bị các tác động nguy hiểm:

2.1 Tiểu đường thai kỳ ảnh hưởng như thế nào đến sức khỏe mẹ bầu?

Nếu bị tiểu đường thai kỳ, mẹ bầu có thể gặp những ảnh hưởng sức khỏe như sau:

Tăng nguy cơ sảy thai và thai lưu nếu không kiểm soát tốt lượng đường huyết trong thai kỳ.

Gặp nguy cơ tăng huyết áp thai kỳ và mắc tiền sản giật: Có thể gây hậu quả nghiêm trọng như đột quỵ, suy gan, suy thận, thai chậm phát triển, sinh non và làm tăng nguy cơ tử vong chu sinh.

Nguy cơ phải sinh mổ cao hơn: Do thai nhi phát triển quá lớn, việc sinh thường trở nên khó khăn, dẫn đến chỉ định mổ lấy thai.

Có khả năng tăng nguy cơ nhiễm trùng, băng huyết sau sinh: Thường gặp ở mẹ bầu mắc đái tháo đường thai kỳ do hệ miễn dịch suy giảm.

Đa ối: Lượng nước ối quá nhiều gây đau bụng, có thể dẫn đến chuyển dạ sớm hoặc sinh non.

Nguy cơ sinh non: Trẻ có thể được sinh trước tuần thai thứ 37, ảnh hưởng đến sự phát triển toàn diện.

Nguy cơ mắc đái tháo đường type 2 sau này: Khoảng 50% phụ nữ từng bị đái tháo đường thai kỳ sẽ phát triển thành đái tháo đường type 2 trong vòng 5–10 năm. Ngoài ra, khoảng 45% có thể tái phát bệnh trong các lần mang thai sau.

2.2 Tiểu đường thai kỳ ảnh hưởng gì đến con?

Không chỉ mẹ bầu mà thai nhi cũng gặp ảnh hưởng do tiểu đường thai kỳ. Trong đó thường phát triển quá lớn, vượt tiêu chuẩn gây ra nguy cơ mắc những bệnh sau sinh như vàng da, suy tim, khó thở, hạ đường huyết, đa hồng cầu…

Trong 3 tháng đầu thai kỳ: Nguy cơ thai không phát triển, thai lưu hoặc dị tật bẩm sinh.

Trong 3 tháng giữa và cuối thai kỳ: Thai nhi có thể phát triển quá mức, dẫn đến tình trạng thai to.

Sau sinh: Trẻ sơ sinh có thể đối mặt với các biến chứng như tử vong ngay sau sinh, hạ đường huyết, rối loạn hô hấp, vàng da sơ sinh, tăng hồng cầu và một số dị tật bẩm sinh như não úng thủy, dị tật thần kinh, tim, thận…

Về lâu dài: Trẻ sinh ra từ mẹ mắc đái tháo đường thai kỳ có nguy cơ cao bị béo phì, mắc đái tháo đường type 2 và rối loạn phát triển tâm vận trong tương lai.

3. Nguyên nhân gây ra tiểu đường thai kỳ

Theo thông tin từ Trung tâm Kiểm soát và Phòng ngừa Dịch bệnh Hoa Kỳ (CDC), thông thường, tụy tạng sản sinh ra insulin để kiểm soát đường trong máu. Tuy nhiên, khi mang thai, hormone nhau thai tạo ra nội tiết tố đặc biệt để hỗ trợ sự phát triển của thai nhi, đồng thời làm suy giảm lượng insulin trong máu. Tế bào đảo tụy lúc này cần phải sản xuất nhiều insulin hơn, thậm chí là gấp đôi, gây ra hiện tượng kháng insulin.

Trong trường hợp cơ thể không thể sản xuất đủ insulin trong suốt quá trình thai kỳ, có thể dẫn đến bệnh tiểu đường thai kỳ.

Ngoài ra, mẹ bầu có chế độ ăn uống không lành mạnh, ít vận động có thể làm tăng nguy cơ mắc tiểu đường thai kỳ. Đặc biệt là nếu thường xuyên ăn nhiều đồ ngọt, thực phẩm chứa tinh bột như bánh mì trắng, cơm và bổ sung ít chất xơ khiến cơ thể cần phải sản xuất nhiều insulin hơn để kiểm soát lượng đường trong máu, sẽ gây kháng insulin và tiểu đường thai kỳ.

Phụ nữ mang thai thừa cân, béo phì cũng có nguy cơ cao mắc tiểu đường thai kỳ. Đó là do lượng mỡ thừa trong cơ thể làm giảm hiệu quả hoạt động của insulin, làm tăng đường huyết.

Ngoài ra, phụ nữ mang thai bị tiểu đường còn do tuổi tác, di truyền, tiền sử mắc bệnh, từng sinh con có cân nặng quá lớn. Đó là lý do cần kiểm tra thường xuyên để ngăn ngừa tiểu đường thai kỳ.

4. Cách nhận biết dấu hiệu tiểu đường thai kỳ sớm cho mẹ bầu

Triệu chứng nhận biết tiểu đường thai kỳ thường khó nhận biết và dễ nhầm lẫn với những dấu hiệu thông thường khác trong thai kỳ. Biện pháp tốt nhất là khám thai thường xuyên. Hoặc mẹ bầu và gia đình cần chú ý một số biểu hiện như sau để nhận diện:

• Thường xuyên bị khát nước kéo dài, dù uống nhiều nước vẫn không hết khát.
• Tiểu tiện nhiều hơn bình thường, nhất là vào ban đêm.
• Dù đã nghỉ ngơi đầy đủ vẫn mệt mỏi và kiệt sức.
• Bị tăng cân bất thường trong thai kỳ.
• Thị lực suy giảm, không nhìn rõ mọi thứ xung quanh.

4.1 Dấu hiệu tiểu đường thai kỳ trong 3 tháng đầu và giữa

Ở giai đoạn đầu và giữa thai kỳ, các biểu hiện của tiểu đường thường rất mơ hồ. Do đó, phụ nữ mang thai nên chủ động tầm soát đường huyết định kỳ, đặc biệt trong tam cá nguyệt thứ hai (tuần 24–28).

Một số yếu tố nguy cơ làm tăng khả năng mắc tiểu đường thai kỳ bao gồm:

Có tiền sử mắc bệnh trong lần mang thai trước.

Từng sinh con có cân nặng lớn (trên 4kg).

Tiền sử cao huyết áp hoặc nhiễm trùng đường tiết niệu.

4.2 Dấu hiệu tiểu đường thai kỳ trong 3 tháng cuối

Trong tam cá nguyệt cuối, các triệu chứng có xu hướng rõ ràng hơn:

Khát nước tăng mạnh: Cảm giác khô miệng và cần uống nước thường xuyên.

Mệt mỏi bất thường: Mệt mỏi kéo dài, không tương xứng với mức độ vận động.

Khô miệng: Dù uống đủ nước, bạn vẫn cảm thấy môi và miệng khô, thậm chí nứt nẻ.

Mờ mắt thoáng qua: Thị lực có thể giảm nhẹ trong thời gian ngắn.

Xuất hiện kiến bu nước tiểu: Là dấu hiệu cho thấy lượng đường bài tiết ra ngoài cao.

Ăn uống mất kiểm soát: Thèm ăn nhiều hơn bình thường, khó kiểm soát khẩu phần.

Tuy nhiên, các biểu hiện trên cũng có thể xuất hiện ở phụ nữ mang thai bình thường. Vì vậy, mẹ bầu cần xét nghiệm máu tại cơ sở y tế để xác định chính xác có đang mắc tiểu đường thai kỳ hay không. Việc phát hiện sớm giúp mẹ bầu kiểm soát tốt đường huyết và ngăn ngừa biến chứng cho cả mẹ và bé.

5. Cách phòng tránh tiểu đường thai kỳ cho mẹ bầu

Để giảm nguy cơ mắc tiểu đường thai kỳ, mẹ bầu cùng gia đình có thể thực hiện những biện pháp phòng tránh như:

• Xây dựng chế độ ăn uống lành mạnh, bổ sung những thực phẩm giàu chất xơ, ưu tiên đồ ăn ít đường và các loại ngũ cốc nguyên hạt. Tránh sử dụng thực phẩm chế biến sẵn, chứa nhiều đường và các loại thức ăn nhanh.
• Vận động nhẹ nhàng, tập yoga để tăng cường sức khỏe, kiểm soát đường huyết.
• Kiểm tra sức khỏe định kỳ theo chỉ định của bác sĩ để phát hiện sớm và có biện pháp can thiệp kịp thời.
• Duy trì cân nặng hợp lý trước và trong quá trình mang thai để giảm nguy cơ tiểu đường thai kỳ.

6. Một số câu hỏi liên quan

Dưới đây là một số câu hỏi thường gặp xung quanh vấn đề tiểu đường thai kỳ mà mẹ bầu có thể tham khảo.

6.1 Tiểu đường thai kỳ có hết không?

Sau khi sinh con, tiểu đường thai kỳ có thể tự hết nếu kiểm soát tốt đường huyết trong máu. Ngược lại, mẹ bầu có thể gặp nguy cơ bị tiểu đường thai kỳ trong những lần kế tiếp, thậm chí là mang bệnh cả đời.

6.2 Bị tiểu đường thai kỳ nên làm gì?

Nếu bị tiểu đường thai kỳ, mẹ bầu nên đến gặp bác sĩ ngay để được điều trị và đưa ra lời khuyên trong quá trình sinh hoạt, dưỡng thai. Đặc biệt là nên thường xuyên kiểm tra mức đường huyết trước khi ăn và sau khi ăn theo ý kiến của bác sĩ.

Thực hiện chế độ ăn lành mạnh, duy trì những thói quen sinh hoạt điều độ, khoa học để ổn định đường huyết. Hạn chế tiêu thụ đồ ăn ngọt, thường xuyên tập luyện các bài thể dục dành cho mẹ bầu.

6.3 Cách thử tiểu đường thai kỳ tại nhà

Mẹ bầu có thể thử đường huyết tại nhà bằng cách sử dụng máy đo đường huyết chuyên dụng, thực hiện trước khi ăn và sau khi ăn 1 – 2 giờ. Bên cạnh đó nên tham khảo ý kiến bác sĩ để được chỉ định thời điểm xét nghiệm phù hợp.

Trên đây là những dấu hiệu tiểu đường thai kỳ sớm và cách phòng tránh, xử lý phù hợp. Xin mời các gia đình đang có thai phụ tham khảo để có những phương pháp phòng ngừa hoặc điều trị hiệu quả.