Hậu quả của việc không kiêng cữ sau sinh

Sau sinh, cơ thể người mẹ trải qua nhiều thay đổi và cần có thời gian để hồi phục và làm lành các tổn thương. Tuy nhiên, nếu trong thời gian này không kiêng cữ đúng cách, mẹ rất dễ bị các bệnh hậu sản gây ảnh hưởng đến sức khỏe hiện tại và lâu dài. Trong bài viết này, hãy cùng Moaz BéBé tìm hiểu các hậu quả của việc không kiêng cữ sau sinh để từ đó các mẹ có thể chăm sóc bản thân tốt hơn.

1. Tại sao mẹ bỉm phải kiêng cữ sau sinh đúng cách?

Dù ở thế hệ nào, sinh thường hay sinh mổ mẹ cũng nên tuân thủ việc kiêng cữ và thực hiện đúng cách. Bởi trong quá trình mang thai và sinh con cơ thể của người mẹ đã rất mệt mỏi và có thể đối mặt với nhiều nguy hiểm. Như ông bà ta đã có câu “gái chửa cửa mả” hay “phụ nữ đau đẻ như gãy 20 cái xương sườn cùng một lúc” chính là thể hiện sự khó khăn, vất vả của người phụ nữ khi mang thai và sinh nở.

Đặc biệt là trong quá trình chuyển dạ, chỉ những người trải qua rồi mới biết người mẹ mất nhiều sức lực và máu đến cỡ nào. Cũng vì thế mà cơ thể suy nhược, giảm sức đề kháng, nguy cơ nhiễm khuẩn tăng cao. Do đó, sau quá trình sinh con người mẹ cần tuân thủ các chế độ kiêng cữ, ăn uống nghỉ ngơi đúng cách để cơ thể sớm hồi phục.

Kiêng cữ sau sinh theo quan niệm dân gian, phụ nữ phải ở cữ đủ 100 ngày (tức kiêng cữ 3 tháng 10 ngày) và kiêng không tắm rửa, không nói chuyện với người lạ, không đánh răng, không ra gió, đi tất chân, bịt tai,… Tuy nhiên ngày nay khi y học phát triển theo các chuyên gia, bác sĩ sản phụ khoa chia sẻ việc kiêng cữ sau sinh nên thực hiện trong 1 tháng và cũng không quá nghiêm ngặt như thời xưa. Sau 3 – 4 ngày sinh, mẹ có thể thực hiện việc vệ sinh cá nhân để cơ thể luôn được sạch sẽ, đảm bảo tình trạng sức khỏe tốt nhất.

2. Những hậu quả của việc không kiêng cữ sau sinh

Theo chia sẻ từ nhiều chị em, đã không ít người phải chịu hậu quả của việc không kiêng cữ sau sinh do chủ quan và thiếu hiểu biết.(Tham khảo)

Để rõ hơn về vấn đề này, bạn có thể tham khảo một số hậu quả chị em thường gặp phải khi kiêng cữ không đúng cách được Moaz BéBé chia sẻ dưới đây:

2.1 Suy nhược cơ thể, sức khỏe suy giảm

Sau quá trình sinh đẻ, cơ thể mẹ mất khá nhiều máu và năng lượng. Nếu không chú ý nghỉ ngơi, bồi bổ cơ thể, kiêng cữ đúng cách sẽ khiến sức khỏe của người mẹ bị ảnh hưởng trầm trọng. Mẹ dễ bị suy nhược, mệt mỏi kéo dài, ảnh hưởng đến chất lượng sữa mẹ và khả năng chăm sóc bé. Ngoài ra, mẹ còn có thể mắc một số bệnh lý về tuần hoàn não, tim mạch.

2.2 Dễ bị đau nhức xương khớp

Thực tế, có khá nhiều mẹ chủ quan và xem nhẹ việc kiêng cữ sau sinh như tắm gội thường xuyên bằng nước lạnh, mang vác những vật nặng, làm việc ngay sau khi sinh,… mà không biết rằng,  việc vận động mạnh, làm việc căng thẳng hoặc tiếp xúc nhiều với nước lạnh có thể làm suy yếu hệ thống xương khớp. Đã có nhiều mẹ sau sinh không kiêng cữ thường gặp tình trạng đau lưng, đau nhức cơ thể và thậm chí là thoái hóa khớp về sau.

2.3 Bị sa âm đạo, trực tràng, khả năng sinh sản bị ảnh hưởng

Thông thường, tử cung sau sinh cần thời gian để co hồi về trạng thái bình thường. Nếu không kiêng cữ đúng cách, mẹ dễ gặp các vấn đề như sa âm đạo, trực tràng, băng huyết, viêm nhiễm đường sinh dục và có thể ảnh hưởng đến khả năng sinh sản trong tương lai. Đây đều là những hậu quả nặng nề của việc không kiêng cữ sau sinh đúng cách.

Có nhiều chị em sinh con lần đầu, sinh xong không dành thời gian nghỉ ngơi đã bắt đầu làm việc sớm, chỉ sau một thời gian ngắn họ đã thấy cơ thể có nhiều biểu hiện bất thường, đặc biệt là vùng âm đạo và hậu môn có phần nặng nề hơn. Nếu không được thăm khám kịp thời, để tình trạng này diễn ra trong thời gian dài sẽ hình thành khối sa âm đạo, trực tràng. Khối này càng lớn sẽ khiến người bệnh gặp khó khăn trong việc đi vệ sinh, đại tiện không tự chủ và vùng âm đạo càng trở nên đau đớn.

2.4 Sa tử cung (dạ con)

Cùng với sa âm đạo, trực tràng sa tử cung (dạ con) cũng là bệnh hậu sản thường gặp ở chị em sau sinh với các biểu hiện như đái rắt, đi vệ sinh bất tiện, tức ở vùng kín, sinh hoạt vợ chồng gặp khó khăn.

2.5 Rối loạn nội tiết, ảnh hưởng tâm lý

Sau sinh, không nghỉ ngơi đầy đủ, căng thẳng, thiếu ngủ và ăn uống không hợp lý có thể gây mất cân bằng nội tiết tố. Điều này làm tăng nguy cơ rụng tóc, da lão hóa sớm, trầm cảm sau sinh và thậm chí là rối loạn kinh nguyệt về sau.

2.6 Hệ tiêu hóa bị ảnh hưởng

Dù là kiêng cữ thời xưa hay thời nay thì việc ăn uống cũng cần đảm bảo nguyên tắc ăn chín – uống sôi. Đặc biệt với phụ nữ sau sinh, chị em cần cẩn trọng hơn như không sử dụng thực phẩm lạnh, các món cay nóng hoặc nhiều dầu mỡ,… Vì đây là những thực phẩm không tốt cho bà đẻ có thể làm hệ tiêu hóa của mẹ bị ảnh hưởng. Mẹ dễ bị táo bón, đầy hơi, đau dạ dày hoặc rối loạn tiêu hóa kéo dài.

2.7 Ảnh hưởng đến chất lượng sữa mẹ

Sau sinh, chế độ ăn uống và sinh hoạt của mẹ không hợp lý có thể làm giảm chất lượng và số lượng sữa mẹ. Điều này không chỉ ảnh hưởng đến dinh dưỡng của bé mà còn làm tăng nguy cơ mất sữa sớm, khiến mẹ phải cho bé bú sữa công thức thay thế.

3. Kiêng cữ sau sinh thời xưa và thời nay khác nhau như thế nào?

Phó giáo sư, tiến sĩ, bác sĩ Nguyễn Thị Bay (Bệnh viện Đại học Y Dược TP.HCM) chia sẻ: Sau sinh, việc kiêng cữ là cần thiết để bảo vệ sức khỏe mẹ và bé, nhất là trong tháng đầu tiên, khi mẹ vừa mất nhiều máu, năng lượng và sức đề kháng giảm. Việc kiêng cữ sau sinh từ xưa đến nay đã có nhiều thay đổi do sự phát triển của y học và điều kiện sống.

3.1 Mẹ sau sinh có cần giữ ấm bằng cách nằm than?

Bác sĩ khẳng định cần giữ ấm sau sinh nhưng không nên dùng than vì có thể gây bỏng, ngộ độc khí CO2. Thay vào đó, mẹ nên mặc ấm, uống nước ấm, chườm ấm bụng và nằm trong không gian kín gió, nhiệt độ khoảng 28–29°C.

3.2 Mẹ sau sinh có nên kiêng tắm, gội đầu?

Mẹ sau sinh vẫn nên gội đầu thường xuyên bằng nước ấm, có thể pha rượu và sấy khô tóc ngay sau đó. Việc kiêng gội đầu suốt tháng đầu là không cần thiết và có thể gây nấm, ảnh hưởng đến giấc ngủ.

3.3 Sinh mổ cần vận động hợp lý

Nhiều mẹ sinh mổ ngại di chuyển vì sợ rách vết mổ. Tuy nhiên, bác sĩ Bay khuyến khích mẹ tập ngồi, đi lại nhẹ nhàng để vết mổ mau lành và tránh biến chứng.

3.4 Dinh dưỡng sau sinh cho mẹ bỉm

Thực phẩm có tính ấm như nghệ, gừng, thịt kho tiêu giúp tạo sữa và phục hồi cơ thể. Nghệ còn có thể dùng ngoài da để làm lành vết thương. Tuy nhiên, cần kết hợp với rau xanh, trái cây để cân bằng.

3.5 Mẹ có nên xông hơi và bó bụng

Mẹ có thể xông hơi bằng lá dân gian trong tuần đầu sau sinh, nhưng phải lau khô và giữ ấm cơ thể. Bó bụng sớm, quá chặt có thể gây chèn ép, ảnh hưởng tiêu hóa và tâm lý – nên thực hiện khi cơ thể đã phục hồi.

3.6 Ăn đồ chua có sao không?

Quan niệm không ăn đồ chua là chưa đúng. Ăn chua vừa phải, bổ sung vitamin C hợp lý sẽ có lợi cho mẹ, nhưng nên tránh thức ăn quá chua, mặn hoặc có tính hàn.

Bác sĩ Bay khuyên mẹ sau sinh nên chăm sóc bản thân theo hướng khoa học, không nên quá kiêng cữ. Dinh dưỡng đủ chất, cho con bú hoàn toàn và vận động nhẹ nhàng là chìa khóa để mẹ nhanh phục hồi và lấy lại vóc dáng sau sinh.

4. Kiêng cữ sau sinh theo dân gian và những điều mẹ nên biết

Nhận thấy việc kiêng cữ sau sinh là rất cần thiết, nhiều chị em đã dần quan tâm đến việc này và có không ít các câu hỏi được đặt ra như: “Những điều kiêng kỵ khi nằm ổ là gì? ”, “Kiêng cữ sau sinh thường bao lâu?”

Để tránh các hậu quả nghiêm trọng trên, cũng như năm được việc kiêng cữ sau sinh đúng cách, mẹ nên nắm được các thông tin cơ bản sau:

4.1 Kiêng cữ sau sinh thường bao lâu

Theo các chuyên gia, thời gian kiêng cữ sau sinh kéo dài ít nhất khoảng 1 tháng. Đây là khoảng thời gian đủ để sản phụ phục hồi sức khỏe và dần bắt nhịp với cuộc sống sinh hoạt thường ngày. Do đó, sản phụ ra ngoài khi nào còn phụ thuộc vào mức độ phục hồi, tình trạng sức khỏe và hoàn cảnh của từng người. Chị em có thể ra ngoài khi vết khâu tầng sinh môn, vết mổ lành dần, cảm giác đau ở hông, lưng,… giảm đi đáng kể. Thông thường, sản phụ sinh thường sẽ hồi phục nhanh hơn sản phụ sinh mổ.

4.2 Những điều kiêng kỵ khi nằm ổ theo quan niệm dân gian

Sinh sinh, trong thời gian ở cữ, để mẹ khỏe con khỏe, mẹ nên nắm được các điều sau:

• Đi tất chân, mặc quần áo dài tay: Dù sinh con vào mùa đông hay mùa hè, bà đẻ cũng nên đi tất chân và mặc quần áo dài tay vì không ít người cho rằng không làm như vậy chân tay sau này sẽ lạnh, buốt, nổi gai ốc khi ra ngoài gặp gió.
• Nên hạn chế tắm gội ở những nơi thoáng gió: Trước đây, các cụ không có phòng kín để tắm gội và thường chỉ là những tấm liếp che chắn nên khi tắm gội thường bị gió lùa, cơ thể sẽ bị cảm lạnh, gây đau nhức xương khớp. Do đó, mẹ sau sinh cung lưu ý, chỉ tắm gội trong phòng kín gió.
• Kiêng khem khi ăn uống: Không nên ăn thực phẩm họ cải tránh đi tiểu không tự chủ, ăn móng giò, đu đủ xanh,… để lợi sữa, uống sữa ông thọ để cải thiện tình trạng ít sữa, không nên ăn những đồ cay, nóng, lạnh,… tránh ảnh hưởng tới hệ tiêu hóa,…
• Không nên ngồi xổm
• Thường xuyên uống nước nghệ, ăn đồ có nghệ, ngâm rượu nghệ bôi lên mặt, vùng bụng để da đẹp, trắng trẻo
• Không được xem tivi, điện thoại,.. khi mới sinh để tránh bị mỏi mắt, đỏ mắt
• Không nên ra gió: Thời gian kiêng gió sau sinh tối thiểu là 2 tuần, trong thời gian này mẹ nên giữ ấm cơ thể, tránh tiếp xúc với gió lạnh.

Đây là những kinh nghiệm kiêng cữ dân gian nhưng ngày nay nó có phần không phù hợp. Chị em cần lưu ý và áp dụng linh hoạt đúng với hoàn cảnh của mình.

5. Kiêng cữ đúng cách – mẹ khỏe, con khỏe

Kiêng cữ sau sinh là tục lệ được lưu truyền trong dân gian từ thời xa xưa. Tuy nhiên, để phù hợp với cuộc sống hiện đại, việc kiêng cữ cũng đã có nhiều thay đổi.

Dưới đây, Moaz BéBé xin chia sẻ một số điều giúp mẹ kiêng cữ đúng cách để sức khỏe mẹ nhanh chóng hồi phục và tránh được các hậu quả của việc không kiêng cữ sau sinh:

• Nghỉ ngơi đầy đủ, tránh làm việc nặng để không gây ảnh hưởng xấu tới các vết mổ, tầng sinh môn. Đặc biệt, mẹ sau sinh hạn chế với tay, rướn người trong khoảng thời gian này.
• Giữ ấm cơ thể, hạn chế tiếp xúc với nước lạnh, hạn chế ra gió tránh để cơ thể bị cảm lạnh
• Duy trì chế độ dinh dưỡng khoa học, ăn nhiều thực phẩm giàu sắt, canxi và vitamin. Không ăn thức ăn quá khô hoặc quá mặn vì chúng có thể dẫn đến tình trạng táo bón, khó tiêu, tăng huyết áp,…
• Uống đủ nước, tránh thực phẩm có hại cho hệ tiêu hóa. Không ăn đồ sống – tái, các loại thực phẩm lên men, đồ đóng hộp, đồ đông lạnh,…Đảm bảo ăn chín – uống sôi, ăn nhiều các loại rau – củ – quả an toàn, lành mạnh.
• Giữ tinh thần thoải mái, tránh căng thẳng và lo lắng.
• Vận động nhẹ nhàng giúp tăng tuần hoàn máu, tái tạo năng lượng và giúp mẹ nhanh chóng lấy lại vóc dáng
• Không quan hệ tình dục sớm để giảm nguy cơ chảy máu và nhiễm trùng vùng kín do cơ thể mẹ chưa hồi phục
• Giữ vệ sinh răng miệng để tránh lây nhiễm vi khuẩn gây hại cho bé

6. Một số câu hỏi liên quan

6.1 Tại sao phải ở cữ 3 tháng 10 ngày?

Việc ở cữ 3 tháng 10 ngày sau sinh là một phong tục lâu đời, phản ánh sự quan tâm đặc biệt đến sức khỏe của sản phụ sau sinh nở. Giai đoạn 100 ngày này được xem là thời điểm vàng để cơ thể mẹ phục hồi, từ việc co hồi tử cung, cân bằng nội tiết tố, cải thiện giấc ngủ đến giảm nguy cơ gặp phải các vấn đề hậu sản. Dù hiện nay, thời gian ở cữ có thể linh hoạt hơn tùy theo tình trạng sức khỏe và chỉ định y khoa, nhưng nguyên tắc cơ bản vẫn là: mẹ cần được nghỉ ngơi, chăm sóc kỹ lưỡng và bổ sung dinh dưỡng hợp lý để hồi phục thể chất và tinh thần tốt nhất sau sinh.

6.2 Bà đẻ phải đi tất bao lâu?

Sau sinh, bà đẻ nên đi tất ít nhất trong 1 tháng đầu để giữ ấm cơ thể, đặc biệt là vùng bàn chân để tránh nhiễm lạnh dẫn đến đau nhức xương khớp về sau. Tùy theo thời tiết và sức khỏe từng người, mẹ bỉm có thể kéo dài thời gian mang tất lên đến 2–3 tháng, nhất là nếu sinh vào mùa lạnh hoặc mẹ có thể trạng yếu.

Mẹ bầu nên chọn tất cotton thoáng khí, thay tất hằng ngày để tránh hôi chân hoặc nhiễm nấm. Khi thời tiết ấm hơn, mẹ có thể bỏ tất nếu cảm thấy thoải mái.

6.3 Sinh con thứ 2 kiêng cữ bao lâu?

Sau sinh con thứ 2 cũng giống như con đầu, mẹ vẫn cần kiêng cữ cẩn thận từ 1–3 tháng tùy theo sinh thường hay sinh mổ. Dù đã có kinh nghiệm, cơ thể vẫn cần nghỉ ngơi, ăn uống đủ chất, giữ vệ sinh và tránh vận động mạnh để phục hồi tốt và ngăn ngừa biến chứng về sau.

6.4 Sau sinh kiêng gió bao lâu?

Sau sinh, mẹ nên kiêng gió khoảng 1 tháng để cơ thể hồi phục, tránh nhiễm lạnh và đau nhức xương khớp. Tuy nhiên, không cần kiêng quá mức. Mẹ có thể mở cửa phòng vào ban ngày cho thoáng khí, sử dụng quạt hoặc điều hòa nhẹ và tắm nhanh bằng nước ấm trong phòng kín gió. Quan trọng là giữ ấm, tránh gió lùa trực tiếp để đảm bảo sức khỏe sau sinh.

>> Xem thêm: TOP 11 sản phẩm chăm sóc sau sinh cho bé không thể thiếu

Hậu quả của việc không kiêng cữ sau sinh có thể ảnh hưởng nghiêm trọng đến sức khỏe của mẹ cả trong ngắn hạn và dài hạn. Do đó, mẹ nên tuân thủ chế độ kiêng cữ hợp lý để nhanh chóng phục hồi sức khỏe và chăm sóc bé tốt hơn. Nếu có bất kỳ dấu hiệu bất thường nào, hãy tham khảo ý kiến bác sĩ để được hỗ trợ kịp thời. Hy vọng bài viết của Moaz BéBé sẽ giúp các mẹ có thêm kiến thức bổ ích để bảo vệ sức khỏe sau sinh!