Hậu sản là gì? Cách chữa hậu sản gây mòn sau sinh

Sau khi vượt qua “cửa ải” sinh con, cơ thể người mẹ tiếp tục trải qua giai đoạn hồi phục quan trọng gọi là hậu sản. Đây là thời gian mà nhiều chị em bắt đầu nhận ra những biểu hiện bất thường như là mệt mỏi, tổn thương âm đạo, rạn da, đau tức, thậm chí cảm giác cơ thể “bị ăn mòn” sau sinh. Vì thế, người mẹ cũng như gia đình cần hiểu rõ hậu sản là gì, những dấu hiệu bất thường, để có biện pháp chữa trị an toàn nhất, giúp mẹ bỉm phục hồi nhanh, khỏe mạnh.

1. Hậu sản là gì? Tìm hiểu về giai đoạn hậu sản sau sinh

Hậu sản (trong tiếng Anh được gọi là postpartum period hoặc postnatal period) là khoảng thời gian sau sinh, tính từ lúc sinh (hoặc sau khi nhau thai được đẩy ra) cho đến khi cơ thể người mẹ hồi phục dần, thường là 6 tuần đầu (42 ngày) hoặc có khi đến 12 tuần tùy theo quốc gia, bác sĩ sản khoa. (Tham khảo)

Theo WHO, chăm sóc hậu sản bao gồm cả sức khỏe của mẹ và bé với việc khám, theo dõi, hỗ trợ dinh dưỡng, sức khỏe tinh thần, vệ sinh, chăm sóc vết thương nếu có, và hướng dẫn cách chăm sóc trẻ. Tuy nhiên sau khi sinh con xong, các hormone trong cơ thể mẹ thay đổi mạnh, mức estrogen và progesterone giảm đáng kể, nên có thể ảnh hưởng tới việc phục hồi niêm mạc âm đạo, âm hộ, tử cung.

Ngoài ra, tùy theo trường hợp sinh mổ hoặc sinh thường mà mẹ phải đối mặt với việc rạch tầng sinh môn, cầm máu, thải sản, hồi phục sau vết mổ, … khiến cho tốc độ chữa trị của cơ thể đều có sự ảnh hưởng nhất định.

2. Hậu sản mòn là gì?

Thuật ngữ “hậu sản mòn” không phải là thuật ngữ y khoa chính thức, nhưng nó thường được mẹ bỉm sử dụng để mô tả tình trạng cơ thể suy nhược kéo dài sau khi sinh. Cơ thể của các mẹ bỉm bị hậu sản mòn không phục hồi hoàn toàn sau thai kỳ và sau khi sinh nở.

Mẹ bỉm sẽ thấy năng lượng suy giảm, tinh thần kiệt quệ. Thay vì cảm thấy khỏe khoắn và cơ thể phục hồi dần sau khi sinh em bé thì người mẹ sẽ nhận thấy bản thân mệt mỏi, kiệt sức, thậm chí là sụt cân, khả năng tập trung suy giảm, vẻ mặt tiều tụy.

>> Xem thêm: Vết khâu tầng sinh môn bao lâu thì lành? Khi nào chỉ tự tiêu và có thể xông được?

Nguyên nhân chính gây nên hậu sản mòn là do nhu cầu dinh dưỡng và năng lượng cơ thể mẹ bỉm cần bị mất cân bằng. Cơ thể mẹ không cung cấp đủ nguồn dinh dưỡng cần thiết sau khi sinh, có thể là do quá trình sinh nở kéo dài khiến cơ thể mất nhiều sức lực hoặc do phải cho con bú bằng sữa mẹ, nên khả năng phục hồi cơ thể bị ảnh hưởng. Vì thế, hậu sản mòn sẽ gây ra những tác động cho cơ thể, đồng thời còn ảnh hưởng trầm trọng đến tâm lý người mẹ, vốn đang ở trong giai đoạn nhạy cảm.

3. Dấu hiệu nhận biết hậu sản mòn sau sinh

Người mẹ và gia đình có thể không ngay lập tức nhận thấy những dấu hiệu bị hậu sản mòn. Thay vào đó là những triệu chứng diễn ra thầm lặng và từ tốn, chỉ rõ rệt hơn qua những biểu hiện như sau:

3.1 Mệt mỏi kéo dài

Mặc dù mẹ bỉm đã nghỉ ngơi rất nhiều nhưng vẫn cảm thấy cơ thể kiệt quệ, không có sức lực. Người mẹ cũng không có đủ năng lượng để thực hiện những hoạt động thường ngày.

3.2 Giảm cân bất thường và nhanh chóng

Một dấu hiệu hậu sản mòn nguy hiểm là sự sụt giảm cân nặng của cơ thể mẹ bỉm. Quá trình này diễn ra bất thường và nhanh chóng. Gia đình sẽ thấy cơ thể mẹ bỉm nhẹ và gầy yếu, thiếu sức sống, các cơ bắp bị nhão.

3.3 Da xanh xao, tóc rụng nhiều

Làn da của mẹ bỉm bị hậu sản mòn trở nên nhợt nhạt, xanh xao. Ngoài ra mẹ bỉm sẽ thấy tóc bị gãy rụng, thậm chí là móng tay cũng trở nên giòn và dễ gãy hơn.

3.4 Mẹ bỉm mất ngủ và thường xuyên lo lắng

Người mẹ gặp phải tình trạng khó ngủ kéo dài, ngủ không sâu giấc, đi kèm với lo âu và căng thẳng kéo dài.

3.5 Suy giảm khả năng tập trung

Cho dù đã cố gắng nhưng mẹ bỉm vẫn thấy khả năng tập trung kém dần. Thậm chí mẹ bỉm còn thấy rất khó để làm những công việc thường ngày hay giải quyết sinh hoạt cá nhân.

3.6 Tinh thần suy nhược

Mẹ bỉm bị hậu sản mòn dễ rơi vào trạng thái trầm cảm nhẹ. Mẹ có tâm trạng bất ổn và khó kiểm soát cảm xúc bản thân.

4. Cách chữa hậu sản gầy mòn sau sinh

Hậu sản mòn không chỉ đơn giản là một tình trạng sức khỏe bất ổn trong thời gian ngắn, mà còn tiềm ẩn những nguy cơ lâu dài. Nếu không điều trị dứt điểm, mẹ bỉm có thể gặp những ảnh hưởng đến cơ thể và cả tâm lý. Vì thế, người mẹ cùng gia đình cần tìm ra những biện pháp chữa hậu sản mòn như sau:

4.1 Tăng cường dinh dưỡng và nghỉ ngơi hợp lý

Điều cần thiết đầu tiên là bổ sung nguồn dinh dưỡng hợp lý và đa dạng cho mẹ. Ví dụ như là bổ sung đủ protein, sắt, vitamin nhóm B, vitamin C, kẽm, collagen,… giúp tái tạo mô.

Mẹ cũng phải uống đủ nước, ăn trái cây, rau xanh, tránh thực phẩm gây viêm (quá cay, quá dầu). Kết hợp với ăn uống là quá trình nghỉ ngơi đầy đủ, tránh làm việc nặng, thời gian ngủ đủ, giảm stress.

4.2 Gia đình hỗ trợ mẹ bỉm trong thời gian hậu sản

Sinh con và chăm con không phải là vấn đề của một người, nhất là ở giai đoạn quan trọng như hậu sản. Trong thời điểm này, gia đình, đặc biệt là người chồng cần quan tâm và luôn trợ giúp người vợ trong việc chăm sóc em bé, bồi dưỡng cơ thể mẹ để nhanh chóng phục hồi. Đây không chỉ là cách giúp cơ thể mẹ khỏe mạnh trở lại, mà còn giúp mẹ bỉm giảm căng thẳng, lo âu, không gặp những áp lực về tinh thần.

4.3 Thực hiện các vận động nhẹ nhàng

Mẹ bỉm nên thực hiện những bài tập nhẹ nhàng để cơ thể nhanh khỏe mạnh. Ví dụ như đi bộ, yoga hoặc các bài tập giãn cơ có tác dụng tăng cường tuần hoàn máu, cải thiện sức mạnh cơ bắp, giúp cơ thể mẹ phục hồi.

Tuy nhiên việc luyện tập cần được thực hiện từ từ, không thể nôn nóng hay là áp dụng các bài tập khó. Mẹ bỉm nên thực hiện dưới sự hướng dẫn của bác sĩ, để tránh tổn thương cơ thể vốn đang yếu ớt.

4.4 Thăm khám trực tiếp với bác sĩ

Để nhanh chóng nhận ra bản thân có bị hậu sản mòn không, mẹ bỉm nên đi gặp bác sĩ để thăm khám trực tiếp khi phát hiện có những dấu hiệu bất thường của cơ thể. Ngoài ra, mẹ bỉm cũng nên theo dõi thường xuyên và gặp bác sĩ định kỳ để đánh giá sức khỏe tổng thể, áp dụng các biện pháp điều trị hợp lý, an toàn nhất.

Trong trường hợp nghiêm trọng như là có những dấu hiệu trầm cảm sau sinh hoặc các vấn đề tâm lý bất ổn, việc gặp bác sĩ rất cần thiết. Bởi đây là lúc được bác sĩ chỉ định điều trị, kê đơn để cân bằng tinh thần, điều dưỡng cơ thể, bổ sung dinh dưỡng.

4.5 Gặp gỡ và kết nối cộng đồng mẹ bỉm

Bên cạnh sự hỗ trợ từ gia đình thì việc gặp gỡ những người mẹ ở giai đoạn hậu sản cũng sẽ giúp ích rất nhiều cho các mẹ bỉm bị hậu sản mòn. Nhờ sự chia sẻ, lắng nghe, mẹ bỉm thấy được sự đồng cảm, giảm cảm giác cô đơn, áp lực, để lạc quan và nhanh chóng phục hồi hơn.

5. Một số biện pháp phòng tránh các bệnh hậu sản

Bất kể trường hợp nào thì phòng vẫn tốt hơn là chữa, đó là lý do mẹ bỉm có thể giảm những nguy cơ bị hậu sản mòn hoặc các biến chứng sau sinh bằng cách biện pháp như sau:

• Chuẩn bị thể lực tốt trước sinh: tập thể dục phù hợp, bổ sung dinh dưỡng đầy đủ, nâng cao sức khỏe cơ bản.
• Chuẩn bị kiến thức: biết cách hô hấp khi vượt cạn, cách rặn đẻ, cách chăm sóc sau sinh, tập cơ sàn chậu từ trước.
• Khi sinh: hạn chế rách tầng sinh môn, lựa chọn phương pháp sinh phù hợp, hỗ trợ khi rặn, cắt tầng sinh môn nếu thực sự cần.
• Sau sinh: nghỉ ngơi hợp lý, tránh làm việc nặng ngay, nằm đệm thoải mái, giữ ấm cơ thể, tránh tắm quá sớm nước lạnh.
• Chăm sóc vết thương đúng cách nếu sinh mổ hay có vết rách, giữ vệ sinh, thay băng, theo dõi sưng, đau.
• Chế độ ăn uống giàu đạm, vitamin, khoáng, uống đủ nước.
• Kiểm soát cho con bú: nuôi con bằng sữa mẹ nếu có thể, vì lợi ích nhiều mặt, nhưng cũng cần bổ sung dinh dưỡng để bù đắp hao tổn.
• Theo dõi sức khỏe định kỳ, khám bác sĩ sau sinh đúng lịch để phát hiện sớm dấu hiệu bất thường.

6. Một số câu hỏi thường gặp

Xung quanh vấn đề hậu sản, nhiều mẹ bầu, mẹ bỉm đã đặt ra những thắc mắc mong muốn nhận được giải đáp. Và dưới đây là một số chia sẻ từ các chuyên gia sức khỏe để hỗ trợ mẹ không còn lo lắng, băn khoăn trước vấn đề hậu sản.

6.1 Quan hệ sau sinh có bị hậu sản không?

“Hậu sản” chính xác là giai đoạn sau sinh, không phải bệnh lây qua quan hệ. Nhưng quan hệ quá sớm khi âm đạo chưa hồi phục có thể làm tổn thương mô, gây cảm giác đau, rát, viêm nhiễm, ảnh hưởng sức khỏe và tâm lý mẹ bỉm. Bác sĩ sản phụ khoa thường khuyên nên chờ ít nhất 6 tuần sau sinh (hoặc theo chỉ định riêng) trước khi quan hệ để cơ thể có thời gian hồi phục.

> Xem thêm: Sinh thường bao lâu quan hệ được? Giải đáp từ chuyên gia

6.2 Sau sinh ăn thịt vịt có bị hậu sản không?

Không có chứng cứ y khoa cho thấy ăn thịt vịt trực tiếp gây “hậu sản”. Thịt vịt là thực phẩm giàu đạm, vitamin B, sắt – nếu chế biến hợp lý có thể bổ dưỡng cho mẹ sau sinh.

Tuy nhiên, nếu thịt vịt chế biến không kỹ, có mỡ nhiều, ăn quá nhiều có thể gây đầy hơi, khó tiêu, không tốt cho tiêu hoá, ảnh hưởng đến việc hồi phục tổng thể. Ngoài ra, theo quan niệm dân gian, thịt vịt tính mát hoặc tính hàn, nên có thể gây ảnh hưởng cơ thể mẹ bỉm.

6.3 Sau sinh ăn thịt trâu có bị hậu sản không?

Theo quan niệm xa xưa, thịt trâu không phải là thực phẩm thích hợp cho mẹ bỉm. Do đây là loại thịt có tính hàn, nên sẽ gây ra những ảnh hưởng nghiêm trọng cho sức khỏe của mẹ bỉm, làm cơ thể người mẹ khó phục hồi.

Trên đây là những giải đáp cho câu hỏi hậu sản là gì, hậu sản mòn là gì và cách điều trị. Hy vọng những chia sẻ này đã giúp mẹ bầu, mẹ bỉm không còn lo lắng, hoặc sẵn sàng để khắc phục trong giai đoạn hậu sản.

Đừng quên tìm đến sự trợ giúp từ những người xung quanh, khi gia đình có vai trò quan trọng với sức khỏe tâm lý và bác sĩ sẽ hướng dẫn mẹ bỉm những biện pháp điều trị kịp thời. Nhờ vậy mẹ sẽ nhanh chóng phục hồi, ngăn chặn những nguy cơ ảnh hưởng sức khỏe tiềm ẩn lâu dài.