Mẹo chữa nghiến răng ở trẻ em khi ngủ đơn giản mà hiệu quả

Tình trạng con nghiến răng khi ngủ khiến nhiều ba mẹ lo lắng, do gây ra những hậu quả lớn nếu không có cách chữa và chủ động đề phòng hiệu quả. Vì thế, ba mẹ có thể tìm hiểu những mẹo chữa nghiến răng ở trẻ em để giúp bé ngủ ngon, không bị ảnh hưởng hàm răng.

1. Nghiến răng ở trẻ em khi ngủ là gì?

Nghiến răng ở trẻ em khi ngủ (tên khoa học là bruxism) là hiện tượng trẻ siết chặt hai hàm răng lại và cọ xát vào nhau một cách vô thức trong lúc ngủ. Âm thanh phát ra thường là tiếng “kèn kẹt”, “rít răng”, có thể nghe thấy rõ, đặc biệt vào ban đêm khi môi trường yên tĩnh.

>> Xem thêm: Mẹo giúp trẻ sơ sinh ngủ ngon vào ban đêm – con khỏe mạnh mẹ nhàn tênh

Hiện tượng này khá phổ biến ở trẻ nhỏ, đặc biệt là trong độ tuổi từ 3 đến 10 tuổi. Phần lớn các trường hợp nghiến răng chỉ là tạm thời và có thể tự hết khi trẻ lớn hơn, tuy nhiên nếu kéo dài hoặc xảy ra thường xuyên, nó có thể ảnh hưởng đến răng, hàm và giấc ngủ của trẻ.

Nguyên nhân nghiến răng khi ngủ ở trẻ có thể đến từ nhiều yếu tố khác nhau như căng thẳng, lo âu, rối loạn giấc ngủ, mọc răng gây ra kích thích phản xạ nghiến răng. Ngoài ra còn có thể liên quan đến ký sinh trùng đường ruột (như giun kim) hoặc thiếu canxi, magie.

Mặc dù đa số trường hợp không quá nghiêm trọng, nhưng nếu thấy trẻ nghiến răng thường xuyên, kéo dài, kèm theo dấu hiệu đau hàm, mòn răng, khó ngủ hoặc mệt mỏi ban ngày, cha mẹ nên đưa trẻ đến khám bác sĩ răng hàm mặt hoặc chuyên khoa giấc ngủ để được tư vấn và điều trị kịp thời.

2. Nguyên nhân khiến trẻ nghiến răng khi ngủ

Có nhiều nguyên nhân khiến trẻ nghiến răng khi ngủ, bao gồm cả yếu tố sinh lý, tâm lý và thói quen hằng ngày. Dưới đây là những nguyên nhân phổ biến nhất mà cha mẹ cần biết để nhận diện và khắc phục đúng cách:

2.1 Căng thẳng hoặc lo âu

Nhiều đứa trẻ bị nghiến răng do đang căng thẳng hoặc lo âu, thường là trong độ tuổi đi học. Trẻ có thể bị ảnh hưởng bởi căng thẳng tâm lý như áp lực học tập.

Ngoài ra còn có thể do thay đổi môi trường sống, mâu thuẫn với bạn bè hoặc người thân. Khi trẻ cảm thấy lo lắng hay sợ hãi, cơ thể có xu hướng phản ứng bằng các hành vi vô thức như nghiến răng trong lúc ngủ.

2.2 Rối loạn giấc ngủ

Những trẻ có giấc ngủ không sâu, hay giật mình, mơ ác mộng hoặc mắc các rối loạn giấc ngủ như ngưng thở khi ngủ có khả năng cao bị nghiến răng. Sự mất cân bằng giữa các giai đoạn ngủ sâu và ngủ mơ khiến cơ hàm co bóp không kiểm soát, dẫn đến hành vi nghiến răng.

2.3 Sai lệch khớp cắn hoặc răng mọc lệch

Khi răng của trẻ mọc không đều, lệch khớp cắn hoặc có khoảng hở giữa hai hàm, trẻ có thể vô thức nghiến răng để tìm vị trí “khớp” phù hợp giữa hai hàm. Tình trạng này thường thấy ở trẻ đang trong giai đoạn thay răng sữa sang răng vĩnh viễn.

2.4 Giai đoạn mọc răng hoặc thay răng

Trong giai đoạn mọc răng sữa hoặc thay răng, nướu của trẻ thường bị ngứa, khó chịu. Việc nghiến răng là một phản xạ tự nhiên giúp giảm cảm giác này, tuy nhiên nếu kéo dài, nó có thể hình thành thói quen xấu.

2.5 Thiếu hụt vi chất dinh dưỡng

Thiếu các khoáng chất như canxi, magie, kẽm hoặc vitamin D có thể làm tăng sự co cơ và kích thích thần kinh, khiến trẻ dễ nghiến răng khi ngủ. Ngoài ra, chế độ ăn thiếu cân bằng cũng ảnh hưởng đến sức khỏe răng miệng và hệ thần kinh của trẻ.

2.6 Ký sinh trùng đường ruột

Một số nghiên cứu cho thấy nhiễm giun kim hoặc giun đũa có thể gây ngứa hậu môn vào ban đêm, khiến trẻ khó ngủ và dễ nghiến răng. Tuy nguyên nhân này ít phổ biến hơn, nhưng vẫn cần được lưu ý, đặc biệt với trẻ chưa được tẩy giun định kỳ.

2.7 Ảnh hưởng từ yếu tố di truyền

Nếu cha hoặc mẹ từng có thói quen nghiến răng khi ngủ, khả năng trẻ cũng mắc phải tình trạng này sẽ cao hơn. Điều này cho thấy yếu tố di truyền có thể góp phần vào sự hình thành hành vi nghiến răng.

2.8 Ảnh hưởng của thói quen ban ngày

Trẻ có thói quen nhai kẹo cao su nhiều, cắn bút, hoặc siết chặt răng khi tập trung cao độ cũng dễ hình thành phản xạ nghiến răng khi ngủ. Về lâu dài, cơ hàm quen với việc co cứng, dẫn đến nghiến răng ngay cả trong trạng thái vô thức.

3. Dấu hiệu nhận biết trẻ bị nghiến răng khi ngủ

Dấu hiệu nhận biết trẻ bị nghiến răng khi ngủ thường khá rõ ràng nếu cha mẹ chú ý quan sát trong đêm hoặc theo dõi tình trạng răng miệng của con. Dưới đây là những dấu hiệu phổ biến giúp cha mẹ dễ dàng nhận biết sớm tình trạng này:

• Nghe thấy tiếng “ken két”, “rít răng” khi ngủ: Trẻ phát ra âm thanh cọ xát giữa hai hàm, thường lặp lại nhiều lần trong đêm.
• Răng bị mòn hoặc sứt: Mặt nhai răng mòn, cạnh răng không còn sắc, thậm chí nứt nhỏ; răng có thể nhạy cảm, đau khi ăn đồ cứng hoặc lạnh.
• Đau hoặc mỏi hàm khi thức dậy: Cơ hàm co cứng sau khi ngủ, trẻ kêu mỏi miệng, khó há to hoặc đau vùng thái dương.
• Đau đầu, căng vùng thái dương: Căng cơ mặt và cổ khi nghiến răng khiến trẻ đau đầu âm ỉ sau khi ngủ dậy.
• Ngủ không yên, hay mơ hoặc nói mớ: Trẻ dễ trở mình, ngủ không sâu, dẫn đến mệt mỏi và cáu gắt ban ngày.
• Vết trầy ở nướu hoặc má trong: Trẻ có thể cắn vào má hoặc nướu, để lại vết xước, loét nhẹ.
• Biểu hiện tâm lý ban ngày: Dễ cáu gắt, khó tập trung, mệt mỏi do chất lượng giấc ngủ kém.

4. Mẹo chữa nghiến răng ở trẻ em khi ngủ hiệu quả

Dưới đây là những mẹo chữa nghiến răng ở trẻ em khi ngủ hiệu quả, được các chuyên gia nha khoa và tâm lý khuyến nghị. Ba mẹ kết hợp nhiều biện pháp song song sẽ giúp cải thiện tình trạng nhanh hơn và bảo vệ răng miệng cho trẻ một cách an toàn:

4.1 Giúp trẻ thư giãn trước khi ngủ

Căng thẳng và lo âu là nguyên nhân hàng đầu dẫn đến nghiến răng khi ngủ. Vì vậy, cha mẹ nên giúp trẻ giảm stress trước giờ đi ngủ bằng các hoạt động nhẹ nhàng như:

• Nghe nhạc nhẹ, kể chuyện, đọc sách cùng con.
• Tắm nước ấm hoặc xoa bóp nhẹ vùng vai, cổ để thư giãn cơ thể.
• Duy trì thói quen đi ngủ đúng giờ, tạo không gian ngủ yên tĩnh, dễ chịu.

>> Xem thêm: 30+ Bài thơ cho bé giúp phát triển ngôn ngữ và tư duy

4.2 Xây dựng chế độ dinh dưỡng cân bằng

Thiếu hụt canxi, magie, kẽm hoặc vitamin D có thể khiến cơ co giật, làm tăng phản xạ nghiến răng. Cha mẹ nên bổ sung cho trẻ các nhóm thực phẩm giàu khoáng chất như: Sữa, phô mai, trứng, cá hồi, rau xanh đậm, các loại hạt, chuối.

Ngoài ra, nên hạn chế cho trẻ ăn đồ ngọt, nước ngọt có ga hoặc socola vào buổi tối, vì những thực phẩm này có thể kích thích hệ thần kinh, khiến giấc ngủ bị chập chờn.

4.3 Tập cho trẻ thói quen thư giãn cơ hàm ban ngày

Nhiều trẻ có thói quen cắn bút, nhai kẹo cao su hoặc siết chặt hàm khi tập trung, điều này khiến cơ hàm căng cứng và dễ dẫn đến nghiến răng khi ngủ. Cha mẹ nên hướng dẫn con:

• Thả lỏng cơ mặt, môi khép nhẹ, răng không chạm nhau khi nghỉ.
• Tránh các hoạt động lặp đi lặp lại gây mỏi hàm.
• Nếu cần, có thể tập cho trẻ hít sâu và thở chậm để thư giãn cơ hàm vào buổi tối.

4.4 Kiểm tra răng miệng định kỳ

Sai khớp cắn hoặc răng mọc lệch có thể khiến trẻ tự nhiên nghiến răng để tìm vị trí “cắn khớp”. Do đó, nên cho trẻ khám răng định kỳ 6 tháng/lần để phát hiện sớm vấn đề về răng và điều chỉnh kịp thời. Trong trường hợp nghiến răng nặng, nha sĩ có thể làm máng bảo vệ răng (máng chống nghiến) cho trẻ đeo khi ngủ để tránh mòn men răng và giảm áp lực lên cơ hàm.

4.5 Tẩy giun định kỳ và kiểm tra sức khỏe tổng thể

Nếu trẻ bị nghiến răng kèm ngứa hậu môn, ngủ không yên, hay gãi mông ban đêm, có thể là dấu hiệu nhiễm giun kim. Cha mẹ nên cho trẻ tẩy giun định kỳ 6 tháng/lần theo hướng dẫn của bác sĩ. Đồng thời, kiểm tra tổng quát sức khỏe để loại trừ các nguyên nhân khác như rối loạn giấc ngủ hay thiếu vi chất.

4.6 Giữ môi trường ngủ yên tĩnh và thoải mái

Nhiều trẻ dễ nghiến răng khi bị kích thích bởi tiếng ồn hoặc ánh sáng mạnh. Hãy tạo phòng ngủ yên tĩnh, ánh sáng dịu, nhiệt độ mát mẻ, tránh để trẻ xem tivi hoặc dùng điện thoại trước khi ngủ. Bé ngủ ngon sẽ giúp hệ thần kinh hoạt động ổn định, giảm co cơ và hành vi nghiến răng.

4.7 Theo dõi và điều chỉnh cảm xúc của trẻ ban ngày

Nghiến răng đôi khi là biểu hiện của căng thẳng bị dồn nén. Cha mẹ nên dành thời gian trò chuyện, lắng nghe tâm sự của con, giúp trẻ giải tỏa áp lực học tập, mâu thuẫn bạn bè hay sợ hãi nào đó. Khi trẻ cảm thấy được yêu thương và an toàn sẽ ngủ ngon hơn, giảm đáng kể hiện tượng nghiến răng.

4.8 Tham khảo ý kiến bác sĩ khi tình trạng kéo dài

Nếu sau khi áp dụng các biện pháp trên mà trẻ vẫn nghiến răng liên tục, răng mòn nhanh, đau hàm, đau đầu hoặc ngủ không sâu giấc, cha mẹ nên đưa trẻ đến bác sĩ nha khoa hoặc chuyên khoa giấc ngủ để được chẩn đoán chính xác và can thiệp kịp thời.

5. Cách phòng ngừa nghiến răng ở trẻ nhỏ

Nghiến răng không quá khó chữa, nhưng tốt hơn hết ba mẹ nên có những biện pháp phòng ngừa, để tránh gây ra các ảnh hưởng không tốt cho sức khỏe của bé. Tạo cho trẻ thói quen đi ngủ đúng giờ và ngủ đủ giấc, hệ thần kinh trung ương của trẻ hoạt động ổn định, giảm các phản xạ co cơ không cần thiết, trong đó có nghiến răng.

Nên cho trẻ đi ngủ và thức dậy vào khung giờ cố định hằng ngày. Hạn chế cho con chơi điện thoại, xem tivi hoặc vận động mạnh trước giờ ngủ.

Giữ không gian phòng ngủ yên tĩnh, ánh sáng dịu, thoáng mát, giúp trẻ thư giãn dễ ngủ hơn. Sử dụng máy tạo tiếng ồn trắng để giúp bé dễ đi vào giấc ngủ hơn, hoặc dùng máy lọc không khí để giữ cho không gian phòng luôn dễ chịu.

Hướng dẫn trẻ thư giãn cơ hàm và tinh thần trước khi ngủ, nhất là khi con đang căng thẳng do học tập, thay đổi môi trường hoặc xung đột cảm xúc.

Dạy con hít sâu, thở đều để giải tỏa năng lượng căng thẳng. Tránh la mắng hoặc để trẻ khóc nhiều trước khi ngủ, vì cảm xúc tiêu cực dễ khiến hệ thần kinh bị kích thích khi ngủ.

Duy trì chế độ ăn uống đầy đủ vi chất để con có một cơ thể khỏe mạnh, đầy đủ dinh dưỡng giúp hệ thần kinh và cơ hàm hoạt động ổn định, giảm nguy cơ nghiến răng. Tăng cường thực phẩm giàu canxi, magie, kẽm và vitamin D như sữa, trứng, cá hồi, rau xanh, hạt óc chó, chuối. Hạn chế đồ ăn quá ngọt, quá mặn hoặc chứa caffeine (trà, socola, nước ngọt có ga), nhất là vào buổi tối.

Cho trẻ uống đủ nước để tránh khô miệng, vì khô miệng có thể khiến cơ hàm hoạt động nhiều hơn trong giấc ngủ.

Tập cho trẻ thói quen thả lỏng cơ hàm ban ngày, nên tìm các giải pháp ngăn trẻ cắn bút, nhai đồ vật hoặc siết răng khi tập trung. Không để trẻ nhai kẹo cao su quá lâu hoặc nhai vật cứng.

Cho trẻ khám răng định kỳ 6 tháng/lần để phát hiện sớm các vấn đề về khớp cắn, răng mọc lệch hoặc men răng yếu, là những yếu tố có thể khiến trẻ nghiến răng. Nếu cần, nha sĩ sẽ làm máng bảo vệ răng để trẻ đeo khi ngủ, giúp ngăn ngừa mòn men răng và giảm áp lực lên cơ hàm.

Giữ vệ sinh cơ thể và tẩy giun định kỳ theo khuyến cáo của bác sĩ hoặc 6 tháng 1 lần. Hỗ trợ con giữ vệ sinh cá nhân sạch sẽ như là rửa tay trước khi ăn và sau khi đi vệ sinh, cắt móng tay gọn gàng. Ngoài ra nên giặt giũ và thay chăn gối thường xuyên để tránh nhiễm ký sinh trùng.

Ba mẹ cần quan tâm đến tâm lý và cảm xúc của trẻ, tạo cho con cảm giác an toàn, được lắng nghe và yêu thương. Hãy dành thời gian trò chuyện mỗi ngày để con chia sẻ cảm xúc. Khuyến khích con tham gia hoạt động vui chơi, thể thao nhẹ giúp giải tỏa năng lượng. Tránh áp đặt hoặc tạo áp lực học tập quá mức.

Đưa trẻ đi khám khi có dấu hiệu bất thường: Nếu cha mẹ phát hiện trẻ nghiến răng thường xuyên, kèm các biểu hiện răng mòn, đau hàm, đau đầu hoặc mệt mỏi ban ngày, nên đưa con đến bác sĩ nha khoa hoặc chuyên khoa giấc ngủ. Việc thăm khám sớm giúp xác định nguyên nhân cụ thể và có hướng điều trị phù hợp, tránh tổn thương răng miệng lâu dài.

Nhờ áp dụng những mẹo chữa nghiến răng ở trẻ em phù hợp, cũng như chủ động có biện pháp phòng ngừa, quan tâm đến dinh dưỡng, thói quen và tâm lý của con sẽ là cách tối ưu để ba mẹ bảo vệ trẻ. Khi cha mẹ xây dựng được môi trường sống tích cực và chế độ sinh hoạt lành mạnh, trẻ sẽ dễ dàng ngủ ngon hơn, phát triển khỏe mạnh và tự nhiên hết nghiến răng theo thời gian.