Sự phát triển của thai nhi theo từng tuần: Mẹ bầu nên biết

Mang thai là một hành trình kỳ diệu và đầy cảm xúc mà mỗi người mẹ đều trải qua. Sự phát triển của thai nhi từ những tuần đầu tiên khi con chỉ là một tế bào nhỏ cho đến lúc chào đời, từng giai đoạn đều là những điều thú vị. Trong bài viết dưới đây, hãy cùng Moaz BéBé tìm hiểu quá trình phát triển của thai nhi một cách chi tiết qua từng tuần, dựa trên thông tin từ các tổ chức y tế uy tín và chia sẻ thực tế từ các mẹ bầu nhé!

1. Các giai đoạn hình thành và phát triển của thai nhi

Em bé của mẹ lớn lên như thế nào? Mỗi đứa trẻ đến với thế giới này đều trải qua hành trình diệu kỳ ngay từ khi còn ở trong bụng mẹ. Khi mẹ hiểu đúng từng giai đoạn hình thành và phát triển của thai, mẹ sẽ tự tin hơn trong việc chăm sóc bản thân và thai nhi. Dưới đây là 4 giai đoạn hình thành và phát triển ban đầu của thai nhi mẹ nên biết. (Tham khảo)

1.1 Giai đoạn 1: Hợp tử

Ngay sau khi trứng và tinh trùng gặp nhau, một hợp tử được hình thành. Sau khoảng 24 giờ sau thụ tinh, hợp tử nhanh chóng phân chia tế bào khi di chuyển từ ống dẫn trứng vào tử cung và chuẩn bị cho quá trình làm tổ tại đây. Đây chính là bước quan trọng báo hiệu khởi đầu cho một sự sống.

Hợp tử là giai đoạn ngắn nhất trong 4 giai đoạn hình thành và phát triển của thai nhi. Thời gian hợp tử di chuyển xuống lòng tử cung chỉ mất khoảng 1 tuần.

1.2 Giai đoạn 2: Phôi nang

Trong quá trình di chuyển về tử cung, hợp tử liên tục phân chia và dần hình thành phôi nang. Cấu trúc của phôi nang gồm hai phần chính: khối tế bào bên trong (inner cell mass) và lớp tế bào bên ngoài gọi là lá nuôi (trophectoderm). Khối tế bào bên trong sẽ phát triển thành thai nhi, trong khi lớp lá nuôi đảm nhiệm vai trò tạo thành nhau thai giúp cung cấp dưỡng chất cần thiết cho sự phát triển của em bé.

Sau khi hình thành, phôi nang sẽ tiến hành bám và làm tổ tại lớp niêm mạc tử cung, đây là bước quan trọng giúp phôi ổn định và tiếp tục phát triển ở các giai đoạn tiếp theo. Khi quá trình làm tổ hoàn tất, cơ thể người mẹ bắt đầu sản xuất hormone hCG (human chorionic gonadotropin) để hỗ trợ duy trì thai kỳ. Lượng hormone này tăng nhanh chóng, dẫn đến những thay đổi trong hoạt động sinh lý và chức năng của các cơ quan, đồng thời ức chế chu kỳ kinh nguyệt để đảm bảo điều kiện tốt nhất cho sự phát triển của thai nhi.

1.3 Giai đoạn 3: Phôi thai

Giai đoạn phôi thai diễn ra từ tuần thứ 3 đến hết tuần thứ 8 của thai kỳ. Trong khoảng thời gian này, phôi nang đã phát triển và được gọi là phôi thai, bước vào quá trình tăng trưởng nhanh chóng, bắt đầu phân hóa và hình thành nên các cơ quan cùng những đặc điểm đặc trưng của cơ thể con người.

>> Xem thêm: Những giai đoạn vàng phát triển não bộ của trẻ và thai nhi mà ba mẹ cần biết

Nhiều cấu trúc quan trọng như ống thần kinh (sau này sẽ phát triển và trở thành não, tủy sống) cùng với các bộ phận như đầu, mắt, miệng và tứ chi đã bắt đầu hình thành. Vào khoảng tuần thứ 5 đến tuần thứ 6, các tế bào tim và hệ tuần hoàn bắt đầu xuất hiện, giúp hình thành trái tim và tạo ra những nhịp đập đầu tiên của thai nhi.

Bên cạnh đó, các chồi chi cũng bắt đầu phát triển trong giai đoạn này. Đến cuối tuần thứ 8, phần lớn cơ quan và bộ phận trong cơ thể phôi thai đã hình thành ở mức độ sơ khai. Đây cũng là thời điểm các dấu hiệu ốm nghén thường xuất hiện rõ rệt và có xu hướng trở nên nặng nề hơn đối với mẹ bầu.

1.4 Giai đoạn 4: Sự hình thành thai nhi

Từ tuần thứ 9 của thai kỳ, phôi thai chuyển sang một giai đoạn mới và chính thức được gọi là thai nhi. Trong thời gian này, thai nhi tiếp tục hoàn thiện các cơ quan đã hình thành trước đó, đồng thời phát triển thêm những cấu trúc và chức năng còn thiếu. Đặc biệt, vào tuần thứ 9, các cơ quan sinh dục bắt đầu phát triển để xác định giới tính, tuy nhiên ở thời điểm này, siêu âm vẫn chưa thể phân biệt rõ bé là trai hay gái.

Các cơ quan trọng yếu và hệ thống trong cơ thể thai nhi không ngừng phát triển và hoàn thiện từng ngày. Mặc dù từ rất sớm thai nhi đã có thể cử động tay chân, nhưng phải đến khoảng tuần thứ 20, mẹ mới có thể cảm nhận được những chuyển động đầu tiên của bé. Giai đoạn này cũng chứng kiến sự phát triển mạnh mẽ về thể chất, khi chiều dài, cân nặng và các chỉ số cơ thể của thai nhi tăng lên nhanh chóng. Những chi tiết nhỏ như móng tay, tóc, lông mi… cũng dần hình thành, đánh dấu sự hoàn thiện ngày càng rõ nét của hình hài em bé trong bụng mẹ.

2. Sự phát triển của thai nhi qua từng tuần

Theo Tổ chức Y tế Thế giới (WHO), thai kỳ thường kéo dài khoảng 40 tuần và được chia làm 3 tam cá nguyệt. Dưới đây là một số mốc phát triển đáng chú ý của bé theo từng giai đoạn (tham khảo):

2.1 Tam cá nguyệt thứ nhất (tuần 1 – 12)

• Tuần 1 – Tuần 4: Giai đoạn hình thành phôi thai. Ngay từ những ngày đầu tiên, sự sống đã bắt đầu, sau khi trứng và tinh trùng gặp nhau, hợp tử được tạo thành và nhanh chóng di chuyển vào tử cung để làm tổ. Trong khoảng tuần 3 – 4, hợp tử phát triển thành phôi bào và bắt đầu phân chia thành các lớp tế bào – đây chính là cơ sở để hình thành nên các cơ quan quan trọng trong cơ thể sau này.

>> Xem thêm: Cân nặng thai nhi theo tuần tuổi chuẩn nhất theo WHO

• Tuần 5 – Tuần 8: Thai nhi phát triển hình dáng ban đầu. Tim thai bắt đầu hình thành. Các cơ quan như não, gan, tim và hệ tuần hoàn sơ khai dần xuất hiện. Đặc biệt, từ tuần thứ 7, thai nhi đã có hình dáng như một chú nòng nọc với phần đầu to hơn thân.
• Tuần 9 – Tuần 12: Thai nhi dần hoàn thiện các cơ quan. Trong khoảng thời gian này, thai nhi dài khoảng 5 – 6 cm và bắt đầu có những cử động nhỏ như co duỗi tay chân. Các ngón tay, ngón chân tách rõ, tai và mí mắt hình thành. Các cơ quan nội tạng như: gan, thận và ruột bắt đầu hoạt động.

2.2 Tam cá nguyệt thứ hai (Tuần 13 – 27)

• Tuần 13 – Tuần 16: Thai nhi dài khoảng 10 – 12 cm và nặng gần 100g. Bé bắt đầu hoạt động nhiều hơn như: cử động tay chân, mút ngón tay, biểu cảm khuôn mặt như cau mày hay nheo mắt. Lúc này, hệ xương phát triển mạnh hơn, da bé vẫn còn trong suốt nhưng đã có mạch máu..

• Tuần 17 – 20 là thời điểm mẹ có thể cảm nhận được những cú đạp đầu tiên của bé hay còn gọi là “thai máy”. Thai nhi lúc này có thể nghe thấy âm thanh bên ngoài và phản ứng với giọng nói quen thuộc của mẹ. Theo ACOG, bé đã bắt đầu hình thành dây thần kinh khứu giác, vị giác và cảm nhận ánh sáng.
• Tuần 21 – Tuần 24: Thai nhi đã dài khoảng 25 – 30 cm và nặng hơn 500g. Da bé vẫn nhăn nheo nhưng đã bắt đầu tích tụ lớp mỡ dưới da. Bé có thể ngáp, nấc cụt và phản ứng nhanh với chuyển động từ bên ngoài. Lúc này, phổi đang dần phát triển nhưng chưa hoàn thiện.

• Tuần 25 – Tuần 27: Từ tuần 25, thai nhi có thể mở mắt và chớp mắt, phản ứng tốt với ánh sáng chiếu vào bụng mẹ. Phổi tiếp tục trưởng thành, não bộ phát triển nhanh chóng. Lúc này, bé có thể cảm nhận cảm xúc của mẹ qua hormone. Theo nhiều mẹ bầu, bé thường phản ứng rõ khi mẹ bị stress hoặc xúc động mạnh như đạp mạnh hơn hoặc nấc cục.
  Theo Hiệp hội Sản phụ khoa Hoa Kỳ (ACOG), từ tuần 24 trở đi, thai nhi có khả năng sống sót nếu phải sinh non và được chăm sóc trong điều kiện y tế tốt nhất.

(Nguồn tham khảo: https://www.acog.org/clinical/clinical-guidance/obstetric-care-consensus/articles/2017/10/periviable-birth)

2.3 Tam cá nguyệt thứ ba (Tuần 28 – 40)

• Tuần 28 – Tuần 32: Chuẩn bị cho cuộc sống bên ngoài. Thai nhi lúc này nặng khoảng 1,2 – 1,7kg và dài khoảng 40 cm. Hệ miễn dịch bắt đầu hoạt động độc lập, xương cứng cáp hơn, các nếp da căng dần nhờ lớp mỡ dưới da dày lên. Não bé phát triển rõ các rãnh và nếp nhăn. Đây là giai đoạn bé rất năng động – các mẹ thường thấy bé “quậy tưng bừng” vào buổi tối.
• Tuần 33 – Tuần 36: Thai nhi xoay đầu và sẵn sàng chào đời. Đây là lúc thai nhi bắt đầu quay đầu xuống để chuẩn bị cho hành trình sinh nở. Cân nặng bé đạt khoảng 2,5kg, chiều dài 45 – 47cm. Hệ tiêu hóa, hệ hô hấp của bé dần dần hoàn thiện. Bé có thể phân biệt giọng mẹ và bố.

• Tuần 37 – Tuần 40: Bé đã sẵn sàng ra đời. Thai nhi đã đủ tháng, nặng từ 2,8 – 3,5kg, dài khoảng 50 cm. Bé nằm ổn định ở tư thế đầu chúc xuống. Lúc này, phổi hoạt động hoàn thiện, bé có thể bú, thở và phản xạ mạnh với môi trường bên ngoài.

3. Lưu ý từ bác sĩ để mẹ có một thai kỳ khỏe mạnh

Để thai nhi phát triển khỏe mạnh trong suốt thai kỳ, mẹ bầu nên tham khảo các lưu ý dưới đây:

• Khám thai định kỳ: Theo khuyến cáo từ Bộ Y tế và WHO, mẹ bầu nên khám thai ít nhất 7 lần trong suốt thai kỳ, nhiều hơn nếu có yếu tố nguy cơ xấu hoặc xuất hiện các dấu hiệu dọa sảy thai
• Bổ sung vi chất cần thiết: Axit folic, sắt, canxi, DHA,…đều là các dưỡng chất quan trọng mẹ bầu cần bổ sung trong suốt thai kỳ để phòng ngừa dị tật và hỗ trợ phát triển não bộ cho thai nhi.
• Chế độ ăn uống khoa học, lành mạnh: Nên chia nhỏ bữa ăn, tăng cường các loại rau xanh, trái cây và uống đủ nước. Không nên sử dụng các loại thực phẩm chiên rán, nhiều đường.
• Theo dõi thai máy: Thai máy đều đặn mỗi ngày từ tuần 20 trở đi là dấu hiệu thai nhi phát triển bình thường nên mẹ bầu cần đặc biệt chú ý
• Giữ tâm lý thoải mái: Tránh căng thẳng kéo dài, tập yoga hoặc đi bộ nhẹ nhàng. Ngoài ra, mẹ bầu có thể, nghe nhạc thư giãn để giúp bé phát triển tốt hơn.

4. Trải nghiệm thực tế của mẹ bầu cùng con lớn lên mỗi ngày

Nhiều mẹ bầu chia sẻ rằng, khi hiểu rõ sự phát triển của thai nhi, họ cảm thấy hành trình làm mẹ ý nghĩa hơn. Dưới đây là một số chia sẻ của mẹ bầu trong việc gắn kết tình cảm giữa mẹ và con trong hành trình mang thai:

• Mẹ Hà (28 tuổi – Hà Nội) kể:“Mình ghi lại nhật ký từng tuần của con, từ lúc biết có tim thai đến khi bé bắt đầu đạp bụng. Cứ mỗi lần đi siêu âm là một lần xúc động. Thai máy khiến mình yên tâm hơn rất nhiều!”
• Mẹ Mai (32 tuổi – TP.HCM) chia sẻ thêm: “Mình học cách đếm thai máy và áp dụng mẹo ‘trò chuyện với con mỗi tối’. Con đạp nhẹ như hồi âm. Dù mệt, nhưng cảm giác ấy giúp mình mạnh mẽ hơn.”

Sự phát triển của thai nhi trong bụng mẹ là một hành trình tuyệt vời, đánh dấu tình yêu và sự gắn kết giữa mẹ và bé ngay từ khi còn trong bụng. Việc hiểu rõ sự phát triển của thai nhi theo tuần không chỉ giúp mẹ an tâm mà còn chủ động chăm sóc bé tốt nhất. Hy vọng bài viết của Moaz BéBé thực sự hữu ích với mẹ.