Trẻ sơ sinh xì hơi nhiều có sao không? Nhận biết dấu hiệu bình thường và bất thường

Xì hơi là một phản ứng bình thường của cơ thể, nhưng nếu trẻ sơ sinh xì hơi nhiều có sao không? Đây là thắc mắc của một số bố mẹ khi mới gặp tình trạng này của con, nhất là khi con xì hơi quá 10 lần một ngày, phát ra âm thanh lớn và thậm chí có mùi khó chịu. Moaz BéBé sẽ cùng bác sĩ chuyên khoa giải đáp các thắc mắc này của bố mẹ tại đây.

1. Xì hơi là gì? tại sao trẻ sơ sinh hay xì hơi

Việc bé sơ sinh xì hơi là hiện tượng hoàn toàn tự nhiên, chứng tỏ hệ tiêu hóa đang hoạt động. Đó là do hệ tiêu hóa của các bé sơ sinh chưa hoàn thiện, dễ nuốt phải không khí khi đang bú, nên dẫn đến tích tụ khí thừa trong ruột và cần được đẩy ra bên ngoài cơ thể bằng xì hơi. Có thể nói xì hơi là một phản ứng sinh lý bình thường của trẻ sơ sinh.

Tuy nhiên, nhiều bé hay xì hơi cũng là do các yếu tố khác ảnh hưởng, ví dụ như bị tác động bởi chế độ ăn uống của mẹ và thông qua sữa, bất dung nạp lactose, nhiễm khuẩn đường ruột. Đây là lý do mà bố mẹ cần phải theo dõi những biểu hiện xì hơi của bé, để biết được tình trạng sức khỏe và có biện pháp ứng đối phù hợp.

2. Trẻ sơ sinh xì hơi nhiều có sao không?

Hiện tượng trẻ sơ sinh xì hơi nhiều thường khiến nhiều phụ huynh lo lắng, đặc biệt là những ai lần đầu làm cha mẹ. Thực tế, xì hơi là một phần hoàn toàn bình thường trong quá trình tiêu hóa của bé. Khi bé bú sữa, không khí sẽ đi vào dạ dày cùng sữa, phần hơi này cần được thoát ra ngoài qua ợ hơi hoặc xì hơi. (Xem thêm)

Vì hệ tiêu hóa của trẻ sơ sinh chưa hoàn thiện, men tiêu hóa còn yếu, khả năng xử lý lactose (đường có trong sữa mẹ hoặc sữa công thức) chưa ổn định, nên lượng khí sinh ra trong ruột sẽ nhiều hơn người lớn. Điều đó giải thích tại sao trẻ xì hơi thường xuyên hơn, nhưng sức khỏe của trẻ vẫn bình thường.

Tuy nhiên, nếu trẻ xì hơi quá mức, với tần suất trong ngày có thể hơn 10-15 lần, kèm biểu hiện như bụng chướng, bé khóc nhiều, bú ít, nôn trớ hoặc phân có mùi lạ, thì đó có thể là dấu hiệu bất thường. Khi ấy, bố mẹ nên theo dõi sát để xác định nguyên nhân và cần đưa bé đi khám bác sĩ ngay nếu cần thiết.

3. Nhận biết các vấn đề bình thường và bất thường

Để biết trẻ sơ sinh xì hơi nhiều có sao không, bố mẹ cần quan sát tổng thể biểu hiện của bé chứ không chỉ dựa vào số lần xì hơi. Các bác sĩ chuyên khoa nhi đã tổng kết những dấu hiệu xì hơi bình thường và bất thường cần chú ý, giúp bố mẹ dễ nhận diện hơn:

3.1 Trẻ sơ sinh xì hơi nhiều và thối có sao không?

Nếu bé xì hơi nhiều và có mùi hôi khó chịu, rất có thể liên quan đến vấn đề tiêu hóa thức ăn. Khi đường ruột chưa tiêu hóa hết sữa, đặc biệt là sữa công thức chứa nhiều protein, vi khuẩn trong ruột sẽ lên men và sinh ra mùi hôi.

Một nguyên nhân khác là mẹ ăn thực phẩm dễ sinh hơi như hành, tỏi, bắp cải, trứng, sữa tươi hoặc đồ chiên rán. Những chất này đi vào sữa mẹ và gây đầy hơi cho bé bú. Ngoài ra, việc bé bú bình sai tư thế khiến nuốt phải nhiều khí cũng khiến hơi trong bụng sinh ra nhiều và có mùi.

Thông thường, nếu bé vẫn bú tốt, ngủ ngon, tăng cân bình thường thì mùi hôi không đáng lo. Nhưng nếu bé xì hơi thối kèm tiêu chảy, phân lỏng hoặc bụng chướng to, mẹ nên cho bé đi khám để kiểm tra hệ tiêu hóa hoặc loại sữa đang dùng.

>> Xem thêm: Các tư thế cho bé bú bình đúng cách tránh bị sặc sữa mà mẹ cần biết

3.2 Trẻ sơ sinh xì hơi nhiều nhưng không đi ngoài là bình thường hay bất thường?

Một số bé xì hơi rất nhiều nhưng vài ngày mới đi ngoài, khiến bố mẹ lo rằng con bị táo bón. Tuy nhiên, điều này không hẳn là bất thường nếu bé vẫn bú, ngủ, tăng cân tốt và khi đi ngoài, phân vẫn mềm, vàng, không có mùi lạ.

Ngược lại, nếu bé xì hơi nhiều, bụng căng cứng, gồng mình, rặn đỏ mặt mà không đi ngoài được trong khoảng 2-3 ngày, thì có thể bé đang bị táo bón hoặc đầy hơi do sữa công thức, hoặc do mẹ ăn uống thiếu chất xơ. Khi ấy, nên massage bụng nhẹ cho bé, điều chỉnh sữa hoặc khẩu phần ăn của mẹ, và nếu tình trạng kéo dài, nên cho bé đi khám.

3.3 Trẻ sơ sinh xì hơi nhiều không có mùi do đâu?

Khi bé xì hơi nhiều nhưng không có mùi, đây thường là dấu hiệu tốt. Nó cho thấy bé đang hấp thụ và tiêu hóa sữa khá ổn, không có sự lên men bất thường trong ruột.

Xì hơi không mùi thường do bé nuốt nhiều không khí khi bú, chứ không phải do thức ăn bị phân hủy trong ruột. Những trường hợp này, bố mẹ chỉ cần vỗ ợ hơi đúng cách sau khi bú, hạn chế tình trạng “nuốt hơi” để bé cảm thấy dễ chịu hơn.

Tuy nhiên, nếu bé xì hơi liên tục suốt ngày, dù không mùi nhưng bụng vẫn phình to, ngủ không yên, hay gập người khóc thì có thể bé bị rối loạn vi sinh đường ruột nhẹ. Lúc này, việc bổ sung men vi sinh (theo hướng dẫn của bác sĩ) sẽ giúp cân bằng hệ vi khuẩn có lợi, giảm tình trạng sinh hơi.

3.4 Trẻ sơ sinh xì hơi ra nước màu vàng có phải bất thường?

Trường hợp trẻ sơ sinh xì hơi ra nước màu vàng, bố mẹ nên đặc biệt lưu ý. Thông thường, hiện tượng này là dấu hiệu phân lỏng hoặc tiêu chảy nhẹ chứ không phải chỉ là hơi.

Nếu nước vàng kèm mùi chua, sệt hoặc có bọt, thì có thể bé đang bị rối loạn tiêu hóa hoặc nhiễm khuẩn đường ruột. Nguyên nhân thường gặp bao gồm:

• Bé uống sữa công thức không phù hợp.
• Mẹ ăn thực phẩm gây kích ứng hệ tiêu hóa của con (như hải sản, đồ cay, sữa bò).
• Bé bị nhiễm khuẩn đường ruột do vệ sinh bình sữa không đảm bảo.

Trong trường hợp này, mẹ nên tạm ngưng loại sữa công thức đang dùng, đồng thời cùng theo dõi tình trạng của bé trong khoảng 2-3 ngày. Nếu tình trạng xì hơi ra nước hoặc tiêu chảy kéo dài vẫn còn tiếp diễn, bố mẹ cần đưa bé đi khám ngay.

4. Một số phương pháp khắc phục trình trạng xì hơi nhiều hiệu quả cho bé

Như vậy tình trạng xì hơi nhiều ở bé có thể là bình thường, nhưng cũng có thể là bất thường. Căn cứ vào từng trường hợp, bố mẹ có cách xử lý khác nhau và có thể áp dụng một số biện pháp như sau để giảm tình trạng xì hơi nhiều ở trẻ sơ sinh, đã được nhiều chuyên gia khuyên áp dụng.

4.1 Giúp bé ợ hơi đúng cách sau khi bú

Đây là bước quan trọng nhất để hạn chế bé xì hơi quá nhiều. Sau khi bú xong, mẹ nên bế bé thẳng người, đầu tựa nhẹ lên vai, vỗ nhẹ lưng theo hướng từ dưới lên trên trong khoảng 5-10 phút. Khi nghe tiếng “ợ” là lúc khí trong dạ dày đã được thoát ra ngoài.

Nếu bé bú bình, nên chọn loại núm vú có lỗ khí nhỏ để tránh bé nuốt nhiều không khí. Khi bú, bình sữa phải luôn nghiêng để phần núm luôn đầy sữa, tránh tạo bọt khí.

4.2 Massage bụng giúp bé tiêu hóa dễ dàng hơn

Massage bụng là cách tự nhiên giúp bé giải phóng khí thừa trong ruột. Mẹ có thể dùng 2-3 đầu ngón tay, xoa bụng bé theo chiều kim đồng hồ nhẹ nhàng từ rốn ra ngoài khoảng 5 phút sau mỗi lần bú.

>> Xem thêm: Những điều cần biết về giãn ruột sinh lý ở trẻ sơ sinh

Ngoài ra, tư thế đạp xe đạp cũng giúp hơi trong ruột di chuyển dễ ra ngoài hơn. Đặt bé nằm ngửa, nhẹ nhàng co duỗi hai chân bé xen kẽ như đang đạp xe. Đây vừa là trò chơi, tăng sự tương tác với bé, vừa giúp bé dễ chịu, giảm xì hơi tích tụ.

4.3 Điều chỉnh chế độ ăn của mẹ (nếu bé bú mẹ)

Đối với trẻ bú mẹ hoàn toàn, chế độ ăn của mẹ ảnh hưởng trực tiếp đến hệ tiêu hóa của bé. Mẹ nên hạn chế thực phẩm gây sinh hơi như bắp cải, hành tỏi, đậu, cà phê, nước có gas hoặc đồ chiên rán.

Thay vào đó, gia đình cần tăng cường rau xanh, trái cây và uống nhiều nước ấm để giúp sữa mẹ “mát”, hỗ trợ tiêu hóa tốt hơn cho con. Một mẹo nhỏ là mẹ có thể uống sữa chua hoặc ăn thực phẩm chứa lợi khuẩn để hỗ trợ cân bằng hệ vi sinh cho bé qua đường sữa mẹ.

4.4 Chọn sữa công thức phù hợp cho bé

Nếu bé bú sữa công thức, xì hơi nhiều có thể do không dung nạp lactose hoặc dị ứng với thành phần protein trong sữa bò. Khi thấy bé xì hơi nhiều, bụng đầy hơi, nôn trớ hoặc tiêu chảy, mẹ nên trao đổi với bác sĩ để đổi sang loại sữa dễ tiêu hóa hơn, chẳng hạn sữa thủy phân một phần (partially hydrolyzed) hoặc không lactose.

Tuy nhiên khi thay đổi sữa, bố mẹ cũng cần phải cẩn thận. Đặc biệt là nên theo dõi phản ứng của bé trong 3-5 ngày đầu sử dụng sữa mới.

4.5 Giúp bé vận động nhẹ nhàng mỗi ngày

Bé càng ít vận động, lượng khí trong bụng càng khó được đẩy ra. Vì thế, mẹ nên cho bé nằm sấp 5–10 phút mỗi ngày và luôn phải có người trông chừng kỹ trong lúc này, hoặc cho bé tập đạp chân, xoay người nhẹ. Những hoạt động nhỏ này giúp kích thích nhu động ruột, giảm hiện tượng đầy hơi và giúp bé ngủ ngon hơn.

4.6 Sử dụng men vi sinh theo hướng dẫn bác sĩ

Men vi sinh giúp bổ sung vi khuẩn có lợi cho đường ruột, cân bằng hệ tiêu hóa, nhờ đó giảm sinh hơi, giảm đầy bụng. Tuy nhiên, không nên tự ý cho bé uống mà cần hỏi ý kiến bác sĩ nhi khoa, đặc biệt là trẻ dưới 6 tháng tuổi.

Hiện tượng trẻ sơ sinh xì hơi nhiều thường không đáng lo nếu bé vẫn bú, ngủ, tăng cân tốt và không kèm dấu hiệu bất thường. Tuy nhiên, nếu bé xì hơi có mùi hôi, bụng trướng, bỏ bú, nôn trớ hoặc xì hơi ra nước, đó có thể là cảnh báo về rối loạn tiêu hóa.

Vậy nên bố mẹ nên quan sát kỹ, áp dụng những phương pháp đơn giản như vỗ ợ hơi, massage bụng, điều chỉnh chế độ ăn của mẹ và chọn sữa phù hợp để giúp con dễ chịu hơn. Trong mọi trường hợp, nếu tình trạng kéo dài, hãy đưa bé đến bác sĩ nhi để được chẩn đoán và điều trị đúng cách.