Những điều cần biết về giãn ruột sinh lý ở trẻ sơ sinh

Trẻ sơ sinh có thể không đi ngoài trong nhiều ngày liền, làm bố mẹ lo lắng vì cho rằng đó là táo bón. Tuy nhiên, gia đình nên cẩn thận theo dõi để xác định có phải bé đang trải qua hiện tượng giãn ruột sinh lý hay không. Đây là tình trạng mà bất cứ bé nào cũng có thể gặp phải. Vì thế bố mẹ nên tìm hiểu kỹ để có những sự chuẩn bị và xử lý phù hợp, an toàn nhất.

1. Giãn ruột sinh lý ở trẻ sơ sinh là gì?

Giãn ruột sinh lý là một vấn đề xảy ra phổ biến ở trẻ sơ sinh, vào những thời điểm khác nhau, tùy theo tốc độ phát triển của trẻ. Đây là hiện tượng thể tích ruột của bé tăng lên so với mức bình thường, thường diễn ra vào lúc bé được 2 tháng, thời gian xảy ra kéo dài từ 2 – 3 tháng, hoặc chậm hơn.

>>Xem thêm: Trẻ ăn bao lâu thì tiêu hoá hết? Bảng thời gian cho trẻ ăn dặm

Hiện tượng giãn ruột sinh lý là một dấu hiệu bình thường trong quá trình phát triển của bé, không phải là bệnh lý hay vấn đề đáng lo ngại. Trong giai đoạn này, một số trẻ có thể đi ngoài thưa hơn so với trước đây. Ví dụ, bé có thể từ 3-7 ngày, thậm chí 10 ngày mới đi ngoài một lần. Tuy nhiên, phân của bé vẫn mềm và không có dấu hiệu của táo bón. Điều này khiến nhiều cha mẹ cảm thấy lo lắng, nhưng thực tế đây chỉ là sự điều chỉnh tự nhiên của cơ thể trẻ.

Có hai nguyên nhân chính dẫn đến hiện tượng giãn ruột sinh lý ở trẻ sơ sinh đó là do khi bé bú sữa mẹ, lượng sữa này được hấp thụ gần như hoàn toàn, tạo ít chất thải. Và một nguyên nhân nữa là do hệ tiêu hóa của trẻ đang trong quá trình trưởng thành và hoạt động hiệu quả hơn.

Giãn ruột sinh lý là một phần của quá trình phát triển tự nhiên ở trẻ nhỏ, do đó cha mẹ không cần quá lo lắng. Tuy nhiên, nếu bé có dấu hiệu bất thường như quấy khóc nhiều, bỏ bú hoặc phân có máu, cần đưa trẻ đi khám bác sĩ để kiểm tra sức khỏe.

2. Cách nhận biết giãn ruột sinh lý ở trẻ

Phần lớn bố mẹ dễ bị nhầm lẫn giữa giãn ruột sinh lý với táo bón ở trẻ. Để phân biệt được, bố mẹ có thể dựa trên những biểu hiện sau nhằm dễ dàng nhận biết giãn ruột sinh lý ở trẻ sơ sinh:

2.1 Trẻ không đi ngoài trong nhiều ngày

Vì cơ chế đào thải của cơ thể là khi ruột đầy mới đẩy được phân ra ngoài, nên khi giãn ruột sinh lý xảy ra, thể tích ruột của bé tăng lên, khả năng chứa được lượng chất thải cũng tăng lên. Vì thế, tần suất đi ngoài của các bé có thể giảm xuống trong giai đoạn này.

Theo các nghiên cứu khoa học, bé đang giãn ruột sinh lý sẽ có thời gian không đi ngoài cụ thể là 7 – 10 ngày đối với trẻ được bú mẹ. Còn những bé được sử dụng sữa công thức sẽ không đi ngoài trong 3 – 5 ngày.

2.2 Phân bé mềm và có màu khác

Khi bé trải qua quá trình giãn ruột sinh lý, quá trình tiêu hóa và đào thải của bé vẫn diễn ra bình thường. Vì thế phân của bé sẽ thường mềm, và hơi sệt, không bị cứng và có màu hơi xanh đen. Điều này khác biệt với lúc thông thường, khi phân trẻ có màu vàng tươi nếu bú bằng sữa mẹ hoặc màu vàng nhạt nếu sử dụng sữa công thức.

2.3 Bé rặn hoặc gồng mình nhẹ khi đi ngoài

Khi bé tìm cách đẩy chất thải ra ngoài cơ thể, bé sẽ rặn và hơi gồng mình một chút. Ngoài ra, bé có thể sẽ hơi đỏ mặt, xì hơi nhiều hơn khi đi vệ sinh.

2.4 Bé ngủ ngon và bú nhiều hơn

Vì quá trình giãn ruột sinh lý sẽ làm tăng thể tích ruột non nên dạ dày của bé nhanh rỗng hơn. Vì thế, nhu cầu bú sữa của bé có thể nhiều hơn. Ngoài ra, do quá trình tiêu hóa và hấp thụ dinh dưỡng vẫn diễn ra bình thường, cơ thể vẫn hấp thụ đầy đủ chất dinh dưỡng, để quá trình lưu thông máu về não bộ và các cơ quan khác diễn ra ổn định, nên trẻ ngủ ngon và phát triển thể chất tốt hơn.

2.5 Bé vui chơi bình thường

Không giống với tình trạng táo bón, hiện tượng giãn ruột sinh lý chỉ làm bé không đi ngoài trong nhiều ngày nhưng không gây đau bụng, khó chịu, mệt mỏi, cũng như chẳng ảnh hưởng đến hoạt động vui chơi của bé. Do đó, bé vẫn thoải mái hoạt động và nô đùa như bình thường.

3. Giãn ruột sinh lý ở trẻ mấy tháng và kéo dài bao lâu?

Tình trạng giãn ruột sinh lý ở trẻ sơ sinh thường xảy ra khi bé được 2 tháng tuổi. Ngoài ra cũng có thể xảy ra lúc bé được 3 tháng hoặc lâu hơn. Nhìn chung, thời điểm xảy ra  giãn ruột sinh lý ở trẻ có thể xuất hiện tại những lúc khác nhau, do tốc độ phát triển của trẻ.

Thời gian kéo dài của giãn ruột sinh lý tùy thuộc vào từng bé. Thông thường, hiện tượng này chỉ kéo dài từ vài tuần đến vài tháng. Phần lớn trẻ sẽ trở lại tần suất đi ngoài bình thường khi hệ tiêu hóa hoạt động ổn định hơn, thường vào khoảng khi bé được 4-6 tháng tuổi.

Nếu bé vẫn tăng cân đều, bú tốt và không có dấu hiệu bất thường như táo bón, khó chịu, hoặc quấy khóc nhiều, thì cha mẹ không cần lo lắng về hiện tượng này. Tuy nhiên, nếu giãn ruột kéo dài quá lâu hoặc kèm theo các dấu hiệu bất thường, nên đưa bé đến bác sĩ để kiểm tra.

4. Cách phân biệt giữa giãn ruột sinh lý và táo bón

Khác với hiện tượng táo bón, giãn ruột sinh lý không làm bố mẹ lo lắng, do sức khỏe của con vẫn bình thường. Nhưng nếu bé bị táo bón thì chứng tỏ đang gặp vấn đề sức khỏe, cần cải thiết chế độ ăn uống và chăm sóc. Do đố, ba mẹ có thể tham khảo cách phân biệt giữa giãn ruột sinh lý và táo bón để quan tâm bé đúng cách và an toàn:

Trẻ có thể bị táo bón ở bất kỳ thời điểm hay độ tuổi nào, đặc biệt là khi sử dụng sữa công thức hoàn toàn. Nếu bị táo bón, phân của trẻ thường cứng và khô, có màu xanh hoặc nâu đậm. Trẻ sẽ có cảm giác đau rát ở hậu môn khi đi vệ sinh.

Bị táo bón làm trẻ bỏ bú hoặc bú ít hơn, có thể bị đau bụng hoặc khó chịu muốn đi ngoài. Táo bón lâu ngày sẽ gây ra những ảnh hưởng nghiêm trọng, nên ba mẹ cần đưa trẻ đến gặp bác sĩ sớm, để thăm khám và điều trị.

Nếu bé bị giãn ruột sinh lý thì xảy ra vào giai đoạn 2 – 3 tháng là chủ yếu, đôi khi chậm hơn. Trẻ có thể không đi ngoài từ 7 – 10 ngày hoặc thậm chí là 13 – 15 ngày, nếu bú mẹ và từ 3 – 5 ngày nếu uống sữa công thức. Nhưng phân bé vẫn mềm, không khô cứng, bé vẫn thoải mái vui chơi và ăn uống ngon miệng.

5. Cách chăm sóc trẻ đang trong giai đoạn giãn ruột sinh lý

Giãn ruột sinh lý không gây ra các nguy hiểm hay các vấn đề về sức khỏe đối với bé. Tuy nhiên, các chuyên gia chăm sóc sức khỏe vẫn khuyên gia đình cần quan tâm đến bé và có biện pháp chăm sóc khoa học:

5.1 Bổ sung các lợi khuẩn cho cơ thể của bé

Khi quá trình giãn ruột sinh lý xảy ra, ba mẹ nên bổ sung cho bé các loại khuẩn probiotic, sẽ có tác dụng hỗ trợ tiêu hóa, tăng cường hấp thụ dinh dưỡng nhờ bổ sung của các enzyme tiêu hóa. Ngoài ra còn giúp trẻ ăn ngon hơn, tăng sức đề kháng, tăng tiết chất nhầy sinh học để ngăn ngừa táo bón.

5.2 Massage và tắm nước ấm

Ba mẹ cũng nên cho trẻ tắm nước ấm để tạo cảm giác thư giãn, tăng tuần hoàn máu, làm ấm bụng và góp phần làm giảm các triệu chứng đầy bụng, khó tiêu. Nước tắm phù hợp nhất là ở 35 độ C. Ba mẹ cần giữ sự ổn định nhiệt khi tắm cho bé.

Đồng thời gia đình nên tiến hành Massage vùng bụng cho bé để kích thích nhu động ruột tốt hơn, giúp bé dễ tiêu, giảm đầy hơi, tăng hiệu quả hoạt động của hệ tiêu hóa. Cách massage đúng là massage dọc vùng bụng và theo hình tròn hoặc những chiều khác nhau. Không nên massage khi bé vừa ăn no và chỉ nên thực hiện từ 1 – 2 lần/ngày.

5.3 Cho bé bú nhiều hơn

Vì giãn ruột sinh lý làm cho thể tích dạ dày tăng lên, nên nhu cầu ăn uống của bé cũng tăng theo. Do đó bé thường nhanh đói hơn, nên ba mẹ cần cho bé bú nhiều hơn bằng cách tăng số lần bú trong ngày. Biện pháp này sẽ rút ngắn thời gian đi ngoài của bé hơn.

5.4 Bổ sung chất xơ cho trẻ

Đối với trường hợp bé sử dụng sữa công thức, bố mẹ nên bổ sung chất xơ để làm mềm phân, giúp trẻ đi ngoài dễ dàng hơn. Còn nếu như trẻ bú sữa mẹ thì gia đình cũng nên bổ sung chất xơ để cho mẹ, để bé hấp thụ chất xơ thông qua quá trình bú mẹ.

5.5 Cho trẻ tập các bài thể dục nhẹ nhàng

Gia đình giúp bé thực hiện một số bài tập thể dục nhẹ nhàng, sẽ giúp tăng nhu động ruột để bé đi ngoài dễ dàng hơn trong lúc bị giãn ruột sinh lý. Hơn nữa, các bài tập này cũng có tác dụng ngăn ngừa được tình trạng táo bón, đồng thời còn giúp bé ăn ngon miệng và đúng giờ hơn, nên rất có lợi và cần thiết cho các bé. Một số bài tập mà ba mẹ có thể cho bé tập như là:

• Đặt bé nằm ngửa, rồi nắm lấy đầu gối của bé, sau đó di chuyển lên xuống theo hướng bụng. Gia đình hỗ trợ bé tập động tác này như đạp xe đạp.
• Hoặc là ba mẹ đặt bé nằm ngửa, rồi giữ lấy 2 chân của bé và thực hiện động tác xoay tròn chân từ bụng sang 2 bên, rồi xuống dưới.

Thời gian tập lý tưởng nhất là từ 5 – 10 phút và ba mẹ hãy tập khi bé đang cảm thấy thoải mái và thư giãn nhất nhé.

5.6 Giữ vệ sinh cho trẻ

Để bảo vệ hệ tiêu hóa của bé, gia đình luôn cần chú ý vệ sinh. Những vật dụng của bé cần được làm sạch và tiệt trùng thường xuyên bằng máy tiệt trùng hoặc sử dụng nước sôi, để ngăn chặn vi rút, vi khuẩn hay nấm mốc gây hại cho hệ tiêu hóa, khiến bé bị đau bụng, tiêu chảy hoặc táo bón, ….

6. Một số câu hỏi liên quan

Liên quan đến tình trạng giãn ruột sinh lý, nhiều ba mẹ cũng đã chia sẻ những băn khoăn của mình. Và đây là các câu hỏi thường thấy nhất:

Trẻ sơ sinh giãn ruột xảy ra bao lâu?

Giãn ruột sinh lý có thể xảy ra ở độ tuổi khác nhau của bé, tùy theo cơ địa hoặc do loại sữa mà bé đang sử dụng. Thông thường giãn ruột là tình trạng xảy ra khi bé được khoảng 2 tháng tuổi. Thời gian để quá trình này diễn ra thường kéo dài trong vài tuần hoặc khoảng 2 – 3 tháng, hoặc thậm chí lâu hơn.

Tuy nhiên đây là một quá trình bình thường, bé vẫn cảm thấy thoải mái và sinh hoạt như cũ. Vì thế ba mẹ không phải quá lo lắng, nhưng cần có những biện pháp chăm sóc quan tâm đến sức khỏe của bé. Ngoài ra, ba mẹ cũng chú ý để đảm bảo đây là giãn ruột sinh lý, chứ không phải hiện tượng táo bón, có thể gây ảnh hưởng cho bé.

Giãn ruột sinh lý có xì hơi không?

Mặc dù giãn ruột sinh lý không làm cho bé đi ngoài trong một thời gian nhất định, nhưng vẫn có thể làm bé xì hơi. Vì đây là lúc bé thường rặn và gồng mình để luyện tập đẩy chất thải ra khỏi cơ thể. Khi xì hơi, bé có thể hơi đỏ mặt, hơi gồng mình nhưng không quá cố sức như khi bị táo bón. Hơn nữa bé không có dấu hiệu đau đớn.

Giãn ruột sinh lý sớm có sao không?

Giãn ruột sinh lý là một hiện tượng bình thường, thường xảy ra vào khoảng tuần tuổi thứ 6 đến tuần tuổi thứ 12 của bé. Trong giai đoạn này, bé không đi ngoài trong một thời gian dài, có thể lên đến 10 ngày. Tuy nhiên, bé không có dấu hiệu khó chịu hoặc đau bụng, vì đây là lúc dạ dày của bé tăng thể tích. Vì thế, bé có thể ăn nhiều hơn và ngủ ngon hơn.

Tuy nhiên, nếu hiện tượng giãn ruột sinh lý xảy ra sớm hơn so với bình thường, tức là trước tuần thứ 6 thì gia đình cần chú ý quan sát phân của bé, xem có mềm, không khô cứng hay không. Ngoài ra cũng phải chú ý xem bé có bú tốt, ngủ ngon, không quấy khóc và tăng cân đều không. Đồng thời xem bé có tỏ ra đau đớn khi đi vệ sinh, nếu không thì đây có thể là tình trạng bình thường, nhưng xảy ra sớm do sự phát triển của bé nhanh chóng.

Nguyên nhân giãn ruột sinh lý sớm có thể là do hệ tiêu hóa của trẻ đang phát triển nhanh hơn, hoặc là do gia đình cung cấp chế độ dinh dưỡng tốt. Nhưng nếu bé không đi ngoài dài ngày và có dấu hiệu khó chịu, thậm chí có triệu chứng khác thường như sốt, nôn trớ liên tục, hoặc bụng chướng to thì nên đến gặp bác sĩ ngay.

Bé sơ sinh không giãn ruột có sao không?

Nếu xảy ra trường hợp này, gia đình nên quan sát kỹ lưỡng và đưa bé đến gặp bác sĩ, nhằm có những kết luận chính xác về sức khỏe.

>>Xem thêm: Những mẹo chăm sóc trẻ sơ sinh an toàn – đơn giản, bố mẹ nên biết

Trên đây là những điểm đáng chú ý về giãn ruột sinh lý, một hiện tượng bình thường xảy ra ở trẻ. Gia đình cần cung cấp chế độ dinh dưỡng phù hợp và quan tâm sức khỏe bé trong giai đoạn này.