0941.415.588Bất dung nạp lactose là gì? Dấu hiệu, nguyên nhân & cách chữa trị
By lúc
Cao Thao - - 38
Bất dung nạp lactose là hội chứng hay gặp cả ở trẻ nhỏ và người lớn. Đặc biệt, với trẻ nhỏ nó có ảnh hưởng nghiêm trọng đến sự phát triển cả về thể chất và trí tuệ. Nếu không phát hiện sớm và xử lý kịp thời, bất dung nạp lactose có thể gây ra nhiều biến chứng ở trẻ như: bị thiếu chất, suy dinh dưỡng, thấp còi chậm lớn, rối loạn tiêu hóa,… Đặc biệt, thiếu canxi và vitamin D cung cấp cho cơ thể có thể gây ra những ảnh hưởng xấu để lại hệ lụy về sau. Vậy bất dung nạp lactose là gì? Dấu hiệu, triệu chứng và cách chữa trị ra sao? Hãy cùng Moaz BéBé tìm hiểu vấn đề này rõ hơn trong bài viết dưới đây nhé!
1. Bất dung nạp lactose là gì?
Lactose là thành phần chủ yếu có trong sữa và các loại chế phẩm từ sữa. Cơ thể có thể tiêu hóa Lactose nhờ vào lượng enzyme lactase được tiết ra từ vi nhung mao ruột.
Khi bị bất dung nạp Lactose nghĩa là cơ thể không có đủ enzyme lactase để phân giải. Khi đó, thành phần Lactose có trong thực phẩm sẽ không được hấp thụ vào máu mà đi xuống đại tràng. Tại đây, Lactose gặp các vi khuẩn bị phân hủy thành axit lactic và sinh ra khí carbon dioxide. Đây cũng là nguyên nhân khiến người bị bất dung nạp Lactose xuất hiện gặp các triệu chứng về đường tiêu hóa như: đau bụng, nôn ói, đầy hơi, tiêu chảy, sôi bụng, phân lỏng có mùi chua,…
2. Bất dung nạp lactose có nguy hiểm không?
Trẻ bị bất dung nạp lactose mặc dù không nguy hiểm cho tính mạng nhưng chứng bệnh này gây ảnh hưởng nghiêm trọng đến khả năng hấp thụ dinh dưỡng của trẻ khiến trẻ thấp bé, nhẹ cân, còi cọc. Đặc biệt là ảnh hưởng xấu đến sự phát triển toàn diện của trẻ về thể chất và trí tuệ.
Trường hợp trẻ sơ sinh bị bất dung nạp lactose theo khuyến cáo mẹ vẫn nên tiếp tục cho con bú sau khi con được điều trị hội chứng này bằng phương pháp thích hợp. Bởi lẽ, trong sữa mẹ có đầy đủ các chất dinh dưỡng cần thiết giúp cung cấp đầy đủ năng lượng cho trẻ phát triển và tăng cường hệ miễn dịch đường ruột giúp tái tạo lớp niêm mạc ruột bị tổn thương, đẩy nhanh quá trình cân bằng đường ruột từ đó giảm các triệu chứng như tiêu chảy, nôn ói,… mỗi khi uống sữa.
>> Xem thêm: Mẹ nên biết! 10 Lợi ích nuôi con bằng sữa mẹ
3. Dấu hiệu bất dung nạp lactose
Để bố mẹ có thể nhận biết và điều trị kịp thời khi trẻ bị bất dung nạp lactose, Moaz BéBé đã tìm hiểu và tổng hợp một số biểu hiện có thể dễ nhận thấy sau:
- Trẻ có xu hướng lo lắng, hoảng sợ, quấy khóc mỗi khi mẹ cho bú hoặc uống sữa công thức
- Sau khoảng 30 phút đến 2 giờ kể từ khi uống sữa hoặc tiêu thụ các chế phẩm từ sữa trẻ bị đầy hơi, bụng căng trướng cứng, nôn trớ,… Và tình trạng này diễn ra thường xuyên
- Trẻ đi phân dạng lỏng, mùi chua có bọt khí
- Vùng da quanh hậu môn bị đỏ, nặng hơn là bị nổi mẩn do hăm
- Trẻ biếng ăn, sụt cân, suy dinh dưỡng, còi xương
Nếu trẻ xuất hiện các dấu hiệu trên bố mẹ nên đưa con đi khám bác sĩ kịp thời. Việc điều trị sớm sẽ giúp ngăn ngừa những ảnh hưởng xấu đến sự phát triển của trẻ. Đồng thời cũng tìm được chế độ dinh dưỡng phù hợp, tốt nhất cho trẻ.
4. Nguyên nhân gây bất dung nạp lactose
Mặc dù bất dung nạp lactose có thể xảy ra ở cả người lớn và trẻ nhỏ nhưng không phải là điều phổ biến. Với trẻ mới sinh, enzyme lactase thường có trong ruột nhờ thế cơ thể tiêu hóa sữa mẹ hoặc sữa công thức chứa lactose hiệu quả. Tuy nhiên, cũng có một số trường hợp trẻ bị bất dung nạp lactose bởi một số nguyên nhân điển hình sau:
4.1 Do sinh non cơ thể trẻ không sản xuất đủ lượng enzyme lactose
Đây là nguyên nhân phổ biến nhất gây ra tình trạng bất dung nạp lactose. Những trẻ sinh non có thể cơ thể không thể sản xuất đủ lượng enzyme lactose cần thiết đến một ngày nào đó có thể ngưng sản xuất. Tình trạng này thường diễn ra trong thời gian ngắn và tiến triển từ từ.
4.2 Do trẻ bị tổn thương ở ruột non
Khi ruột non của trẻ bị tổn thương hoặc mắc bệnh, gặp một số vấn đề bất thường sau phẫu thuật như: nhiễm trùng đường ruột, vi khuẩn phát triển bất thường, bệnh crohn,… dẫn đến khả năng sản xuất enzyme lactase bị giảm sút.
Đặc biệt, trẻ bị bệnh Celia cũng là nguyên nhân chủ yếu dẫn đến chứng bất dung nạp lactose ở trẻ khoảng 6 tháng tuổi – thời điểm trẻ bắt đầu ăn các loại thực phẩm có chứa gluten. Một số biểu hiện bố mẹ có thể dễ thấy gồm: trẻ bị giảm cân, đau bụng, căng bụng, chán ăn, tiêu chảy.
4.3 Do yếu tố bẩm sinh, rối loạn di truyền
Trong thực tế đây là trường hợp rất hiếm gặp nhưng không phải không xảy ra. Trẻ vừa sinh ra đã bị thiếu hụt enzyme lactase hoặc không thể sản xuất được enzyme này do di truyền từ bố mẹ – trẻ có thể mang gen bất thường gây rối loạn việc sản xuất enzyme lactase từ bố mẹ. Nếu gặp trường hợp này, trong những ngày đầu tiên khi mới sinh trẻ đã bị tiêu chảy nặng từ khi bú mẹ hoặc uống sữa công thức có chứa lactose.
Tuy nhiên, cũng có trường hợp bố mẹ không cùng mắc chứng bệnh này. Đây chính là phần gen lặn của nhiễm sắc thể thường.
5. Phân loại các dạng bất dung nạp lactose ở trẻ
Hiện nay, bất dung nạp lactose ở trẻ được chia thành 3 dạng chính như sau:
| Bất dung nạp lactose bẩm sinh | Dạng này chiếm tỉ lệ khá thấp. Theo một số nghiên cứu chỉ ra rằng, cứ 1000 trẻ sinh ra sẽ có 1 trẻ mắc phải và thường xảy ra với trẻ sinh non hoặc bắt nguồn từ tình trạng rối loạn nhiễm sắc thể khiến cơ thể không thể sản xuất enzyme lactase |
| Bất dung nạp lactose nguyên phát | Dạng này thường xuất hiện ở những trẻ đã biết ăn dặm, ăn cơm,… chế độ ăn thường xuyên bị thay đổi, có thể bị cắt giảm hoặc không sử dụng các loại sữa, chế phẩm từ sữa. Khi trẻ sử dụng lại sẽ xuất hiện các triệu chứng bất dung nạp lactose vì cơ thể đã bị thiếu hụt lượng enzyme lactase tương đối lớn. |
| Bất dung nạp lactose thứ phát | Dạng này thường xảy ra khi trẻ bị tổn thương tại đường ruột do sự tấn công của các loại vi khuẩn, virus gây bệnh. Tuy nhiên các triệu chứng bất dung nạp lactose sẽ dần biến mất khi các vấn đề về đường ruột, hệ tiêu hóa của trẻ được giải quyết. Và trái lại, nếu hệ tiêu hóa không hồi phục sẽ khiến nồng độ enzyme lactase bị giảm sút trầm trọng. |
6. Cách chữa trị bất dung nạp lactose ở trẻ sơ sinh đơn giản
Khi phát hiện trẻ có các dấu hiệu bất dung nạp lactose, bố mẹ nên đưa con đến bác sĩ để thăm khám. Qua các biểu hiện lâm sàng cùng với việc thực hiện một số xét nghiệm cần thiết như: khí Hydro trong hơi thở, test lactose, hàm lượng axit trong phân,.. để kiểm tra khả năng hấp thụ lactose trong đường tiêu hóa.
Sau khi xác định trẻ bị bất dung nạp lactose bố mẹ có thể áp dụng một số biện pháp sau để cải thiện:
- Vẫn tiếp tục cho trẻ bú hoặc uống sữa công thức đầy đủ. Mẹ không nên ngừng cho con bú hoăc thay đổi sữa nếu chưa có sự chỉ dẫn của bác sĩ
- Cho trẻ uống thêm nước lọc, các loại nước trái cây nhằm bù lại lượng nước mất đi do tiêu chảy
- Có thể cho con sử dụng các loại thuốc chống đầy hơi, giảm đau, chống tiêu chảy cho trẻ nếu được sự cho phép của bác sĩ
- Giữ vùng da dưới hậu môn luôn sạch sẽ khô thoáng bằng cách sử dụng các loại kem chống hăm, bột phấn để bảo vệ da con không bị kích ứng
- Hạn chế hoặc không nên sử dụng các loại thực phẩm, chế phẩm có chứa lactose
- Với trẻ lớn hơn hoặc người lớn không cần kiêng hoàn toàn loại đường này mà có thể thay thế bằng loại đường khác phù hợp với cơ thể trong bữa ăn mỗi ngày.
- Bổ sung các loại vitamin D, canxi trong thực phẩm hàng ngày: tôm, súp lơ, rau quả xanh,… tránh tình trạng cơ thể bị thiếu chất
- Bổ sung enzyme lactase để khắc phục tình trạng bất dung nạp lactose
- Xây dựng cho trẻ một lịch trình sinh hoạt lành mạnh, phù hợp
- Tuân thủ đúng lịch khám, theo dõi sức khỏe con thường xuyên
- Tuyệt đối không tự ý bỏ thuốc, thay đổi liệu lượng thuốc cũng không tự mua thuốc điều trị tại nhà mà không có sự chỉ dẫn của bác sĩ
7. Cách phòng ngừa bất dung nạp lactose hiệu quả
- Trẻ bú sữa công thức mẹ có thể chọn cho con loại sữa thành phần không có lactose hoặc chứa ít lactose hoặc sữa chứa enzyme lactase. Việc thay đổi sữa công thức mẹ nên tham khảo ý kiến bác sĩ
- Đối với thực đơn cho bé bắt đầu ăn dặm, bố mẹ nên cẩn thận khi cho con ăn các loại chế phẩm từ sữa như: phomai, sữa chua, kem,.. Để biết trẻ có bị bất dung nạp lactose hay không mẹ nên cho bé ăn từng loại một để theo dõi phản ứng của trẻ
- Mẹ nên bổ sung cho con các loại thực phẩm giàu canxi, vitamin D như: cá, súp lơ, tôm,… để bù lại lượng canxi, vitamin thiếu hụt do trẻ không ăn được sữa
- Nên theo dõi sức khỏe con thường xuyên để có thể xử lý kịp thời khi con có dấu hiệu bất dung nạp lactose
8. Phân biệt dị ứng đạm sữa bò và bất dung nạp lactose
Nhiều bố mẹ thường nhầm lẫn dị ứng đạm sữa bò và bất dung nạp lactose là một vì đây là hai vấn đề đều liên quan đến việc tiêu thụ sữa bò ở trẻ em và chúng xuất hiện với nhiều triệu chứng tương tự nhau. Nhưng thực tế, đây là hai tình trạng khác nhau và được điều trị theo các cách khác nhau.
Mời bố mẹ tham khảo bảng so sánh dị ứng đạm sữa bò và bất dung nạp lactose chuẩn, chi tiết nhất để hiểu hơn về hai tình trạng này:
| Tiêu chí so sánh | Dị ứng đạm sữa bò | Bất dung nạp Lactose |
| Nguyên nhân | Do phản ứng miễn dịch của cơ thể khi tiếp xúc với các loại protein có trong sữa bò và các chế phẩm từ sữa bò. | Do cơ thể sản xuất thiếu hoặc không có enzyme lactase để tiêu hóa lượng lactose có trong thành phần sữa |
| Thời gian xuất hiện | Cơ thể phản ứng ngay tức thì hoặc sau vài giờ khi trẻ nạp vào cơ thể với các dấu hiệu đặc trưng dễ nhận biết | Sau khi nạp thức ăn vào cơ thể khoảng từ 30 phút đến 2 giờ đồng hồ |
| Triệu chứng phổ biến | Trên da trẻ xuất hiện các nốt đỏ, phát ban, nổi mề đay, khó tiêu, đau bụng, tiêu chảy | Trẻ quấy khóc, hay cáu gắt, đầy hơi, căng cứng bụng, buồn nôn, tiêu chảy |
| Cách chẩn đoán | Thông qua lịch sử các triệu chứng gặp phải trong quá trình theo dõi, kiểm tra các phản ứng trên da của trẻ hoặc xét nghiệm máu để tìm các kháng thể Ige | Thực hiện các bài kiểm tra thở cơ bản, xét nghiệm phân cùng với đó là theo dõi các triệu chứng xuất hiện sau khi tiêu thụ thực phẩm chứa lactose |
| Cách điều trị | Tránh hoàn toàn các loại sữa, chế phẩm từ sữa bò như: sữa công thức, phomai, sữa chua,… Trong một số trường hợp, bác sĩ có thể đề nghị cho trẻ sử dụng các loại sữa thay thế như sữa hạt các loại, sữa đậu nành,… để đảm bảo cung cấp đầy đủ dinh dưỡng cho cơ thể | Hạn chế tối đa việc cho trẻ sử dụng các sản phẩm có thành phần đường lactose. Ngoài ra, bố mẹ có thể bổ sung enzyme lactase để cơ thể trẻ tiêu hóa lactose tốt hơn. |
Như vậy, theo như bảng so sánh trên, trẻ rất có thể bị cả hai tình trạng dị ứng sữa bò và bất dung nạp lactose. Để biết chính xác con mình đang gặp tình trạng nào bố mẹ cần theo dõi sát xao các triệu chứng về mức độ và thời gian xuất hiện sau khi cho con tiêu thụ sữa để không làm ảnh hưởng đến việc điều trị của con.
>> Xem thêm: Trẻ bỏ bú, bé đói nhưng không chịu bú bình: Mẹ cần làm gì?
Bất dung nạp lactose khiến trẻ cảm thấy khó chịu và làm ảnh hưởng xấu đến sức khỏe. Việc theo dõi, điều trị và phòng ngừa bất dung nạp lactose ở trẻ sơ sinh là rất cần thiết, mẹ nên đưa bé đến thăm khám bác sĩ để được chẩn đoán và xử lý kịp thời. Mong rằng các thông tin Moaz BéBé chia sẻ phía trên đã giúp mẹ hiểu hơn về bất dung nạp lactose ở trẻ sơ sinh. hãy theo dõi Moaz BéBé thường xuyên để cập nhật các tin tức hữu ích giúp mẹ chăm con tốt nhất nhé!
