Sa tử cung là gì? Cách nhận biết sa tử cung bằng tay

Sa tử cung là một trong những vấn đề sức khỏe thường gặp ở phụ nữ sau sinh, đặc biệt là những mẹ trải qua sinh thường nhiều lần hoặc do lao động nặng sau sinh. Vậy sa tử cung là gì? Sa tử cung có nguy hiểm không? Đặc biệt, nhiều chị em còn mách nhau về cách nhận biết sa tử cung bằng tay, liệu cách này có đúng và bạn có đủ tự tin để thử? Trong bài viết dưới đây, Moaz BéBé sẽ giúp bạn hiểu đầy đủ về hiện tượng sa tử cung từ nguyên nhân, triệu chứng đến cách phòng ngừa để bảo vệ sức khỏe sinh sản tốt nhất, hãy cùng tham khảo ngay nhé!

1. Tìm hiểu: Sa tử cung sau sinh là gì?

Sa tử cung hay còn gọi là sa dạ con là tình trạng tử cung bị trượt hoặc sa xuống khỏi vị trí bình thường trong khung chậu, thậm chí có người còn bị thò ra ngoài âm đạo nếu ở mức độ nặng. (Tham khảo)

Nguyên nhân khiến chị em bị sa tử cung chủ yếu là do hệ thống cơ và dây chằng nâng đỡ tử cung bị yếu hoặc giãn quá mức. Hiện tượng này thường gặp ở phụ nữ sau sinh, nhất là khi sinh con to, sinh nhiều lần hoặc rặn đẻ kéo dài. Đây là tình trạng không chỉ gây khó chịu mà còn ảnh hưởng tới việc sinh hoạt hàng ngày và khả năng sinh sản về sau.

2. Sa tử cung có nguy hiểm không?

Ngoài gây bất tiện trong sinh hoạt hàng ngày, sa tử cung nếu không điều trị kịp thời có thể để lại nhiều hậu quả nghiêm trọng cho sức khỏe và chất lượng cuộc sống. Và mức độ nguy hiểm của sa tử cung còn phụ thuộc vào giai đoạn tiến triển và cách xử lý của từng người.

Dưới đây là một số ảnh hưởng cơ bản khi bị sa tử cung:

2.1 Ảnh hưởng đến sinh hoạt và tâm lý

Nếu bị sa tử cung bạn sẽ thường xuyên cảm thấy khó chịu và nặng nề ở vùng chậu, bởi khối lồi ở âm đạo và khó đi tiểu,… Những điều này xảy ra càng khiến bạn trở nên mệt mỏi, ngại đi lại hay thậm gia vận động. Có nhiều mẹ chia sẻ, họ cảm thấy mất tự tin khi quan hệ vợ chồng, dẫn đến áp lực tâm lý và làm ảnh hưởng tới mối quan hệ gia đình.

2.2 Tăng nguy cơ viêm nhiễm phụ khoa

Khi bị sa tử cung nếu thành âm đạo lòi ra ngoài thì nguy cơ bị cọ xát, trầy xước và nhiễm khuẩn càng tăng cao. Điều này làm tăng nguy cơ viêm âm đạo, viêm cổ tử cung, thậm chí lan rộng gây viêm vùng chậu.

2.3 Gây rối loạn tiểu tiện và đại tiện

Tử cung sa xuống có thể chèn ép bàng quang và trực tràng. Đây là nguyên nhân gây ra tình trạng tiểu són, tiểu khó, táo bón kéo dài. Nếu để lâu ngày, việc ứ đọng nước tiểu còn có thể gây viêm bàng quang hoặc nhiễm trùng đường tiểu.

2.4 Tăng nguy cơ vô sinh hoặc khó mang thai

Ở mức độ nặng, sa tử cung có thể làm thay đổi vị trí và cấu trúc tử cung, cản trở quá trình thụ tinh và làm tổ của phôi thai. Điều này khiến mẹ gặp khó khăn nếu muốn sinh thêm con nữa.

2.5 Tăng nguy cơ phải phẫu thuật

Nếu bệnh không được phát hiện và điều trị sớm, mức độ sa ngày càng nặng thì việc áp dụng các biện pháp tập luyện hay dùng vòng nâng sẽ không còn hiệu quả. Khi đó, khả năng bạn có thể phải phẫu thuật cắt tử cung hoặc treo tử cung là rất cao, đi kèm với đó là tốn kém về tài chính và tiềm ẩn nhiều rủi ro.

3. Dấu hiệu nhận biết khi bị sa tử cung sau sinh

Sa tử cung sau sinh xảy ra khi các cơ và dây chằng nâng đỡ tử cung bị yếu đi, khiến tử cung trượt xuống thấp hoặc lòi ra ngoài âm đạo. Các triệu chứng có thể xuất hiện từ nhẹ đến nặng, tùy thuộc vào mức độ bệnh.

Dưới đây là một số biểu hiện cụ thể:

• Cảm giác nặng bụng dưới hoặc vùng chậu: Khi bị sa tử cung, nhiều mẹ mô tả cảm giác “nặng như có gì kéo xuống” ở vùng chậu. Và cảm giác này càng rõ hơn khi đứng lâu, đi lại nhiều hoặc làm việc nặng.
• Khó chịu hoặc đau ở vùng âm đạo: Vùng âm đạo có thể có cảm giác căng tức, đau nhẹ hoặc nóng rát, nhất là khi quan hệ hoặc vận động mạnh. Một số trường hợp, mẹ còn cảm giác có vật gì cộm bên trong.
• Khối lồi bất thường ở cửa âm đạo: Khi bệnh trở nên nặng hơn, tử cung hoặc thành âm đạo có thể lồi ra ngoài. Mẹ có thể cảm nhận được khối mềm, tròn khi vệ sinh hoặc soi gương. Đây là dấu hiệu rất điển hình của sa tử cung mức độ 2 trở lên.
• Rối loạn tiểu tiện và đại tiện: Sa tử cung có thể chèn ép bàng quang, gây tiểu khó, tiểu són hoặc tiểu nhiều lần. Một số mẹ còn bị táo bón, khó đi ngoài do tử cung chèn vào trực tràng.
• Đau lưng dưới: Căng cơ và áp lực ở vùng chậu khiến nhiều mẹ bị đau lưng dưới kéo dài, nhất là khi mang vác vật nặng hoặc đứng lâu.
• Ra huyết hoặc khí hư bất thường: Do diễn ra sự ma sát giữa khối sa và môi trường ngoài nên âm đạo có thể bị viêm loét dẫn đến khí hư ra nhiều, có mùi hôi hoặc thậm chí chảy máu nhẹ.

4. Các giai đoạn của bệnh sa tử cung sau sinh

Sa tử cung sau sinh được chia thành nhiều mức độ khác nhau và được xác định dựa trên vị trí hạ xuống của tử cung so với âm đạo. Thông thường, sa tử cung được chia thành 4 giai đoạn chính gồm:

Giai đoạn	Mô tả	Dấu hiệu	Hướng điều trị
Mức độ 1 – Sa nhẹ	Tử cung bắt đầu hạ thấp hơn vị trí bình thường nhưng cổ tử cung vẫn nằm hoàn toàn trong âm đạo	Mẹ thường chỉ cảm thấy hơi nặng vùng chậu, đôi khi có cảm giác lạ khi đứng lâu hoặc mang vác nặng. Chưa nhìn thấy khối lồi ra ngoài.	Đây là giai đoạn dễ điều trị nhất, có thể hồi phục nhờ các bài tập phục hồi sàn chậu, thay đổi lối sống và tránh làm việc nặng
Mức độ 2 – Sa trung bình	Cổ tử cung đã hạ xuống đến gần hoặc ngay tại cửa âm đạo, nhưng phần lớn tử cung vẫn ở bên trong	Mẹ có thể sờ thấy hoặc nhìn thấy một khối nhỏ ở cửa âm đạo khi rặn, ho hoặc nâng vật nặng. Có thể kèm tiểu khó, són tiểu nhẹ	Nếu được phát hiện sớm và tập luyện đều đặn, bệnh vẫn có thể cải thiện. Tuy nhiên, bỏ qua giai đoạn này có thể khiến bệnh tiến triển nhanh hơn.
Mức độ 3 – Sa nặng	Một phần tử cung đã lòi hẳn ra ngoài âm đạo ngay cả khi mẹ đứng hoặc đi lại bình thường	Mẹ dễ dàng nhìn thấy hoặc sờ thấy khối lồi ở vùng kín, cảm giác cộm vướng liên tục, khó chịu khi đi lại, tiểu tiện khó khăn hoặc không hết, đôi khi đau khi quan hệ.	Đây là giai đoạn bệnh ảnh hưởng nghiêm trọng đến sinh hoạt, nguy cơ viêm nhiễm cao và thường phải can thiệp bằng vòng nâng hoặc phẫu thuật.
Mức độ 4 – Sa hoàn toàn (sa toàn bộ tử cung)	Toàn bộ tử cung tụt hẳn ra ngoài âm đạo	Khối sa lớn, đỏ hồng, dễ bị trầy xước, chảy dịch, kèm cảm giác đau tức vùng chậu và thắt lưng. Đi tiểu, đi đại tiện đều khó khăn	Đây là mức độ nghiêm trọng nhất, không thể tự hồi phục bằng tập luyện. Phẫu thuật là phương pháp điều trị bắt buộc để ngăn biến chứng và cải thiện chất lượng cuộc sống

5. Cách nhận biết sa tử cung bằng tay

Tự kiểm tra sa tử cung bằng tay tại nhà có thể giúp mẹ sớm phát hiện những bất thường để đi khám kịp thời. Dưới đây là các bước thực hiện an toàn và chính xác nhất:

5.1 Chuẩn bị trước khi kiểm tra

• Rửa tay sạch bằng xà phòng diệt khuẩn hoặc dung dịch sát trùng.
• Cắt ngắn móng tay để tránh gây trầy xước niêm mạc âm đạo.
• Chọn thời điểm: Nên kiểm tra khi cơ thể thư giãn, bàng quang trống tức là bạn vừa đi tiểu trước đó, tốt nhất là sau khi tắm rửa sạch sẽ.
• Tư thế thuận lợi: Có thể ngồi xổm, đứng gác một chân lên ghế, hoặc nằm ngửa co gối để dễ đưa tay vào âm đạo.

5.2 Các bước thực hiện kiểm tra

• Đưa nhẹ một hoặc hai ngón tay vào trong âm đạo, thường là ngón trỏ và ngón giữa
• Di chuyển ngón tay lên trên để cảm nhận cổ tử cung. Nếu bình thường cổ tử cung sẽ cứng như đầu mũi và có một lỗ nhỏ ở giữa.
• Rặn nhẹ như khi đi vệ sinh hoặc ho nhẹ để quan sát sự thay đổi vị trí của cổ tử cung. Nếu cổ tử cung vẫn ở sâu bên trong, cách cửa âm đạo vài cm thì đây là trạng thái bình thường hoặc sa nhẹ. Nếu cổ tử cung hạ thấp gần cửa âm đạo hoặc chạm vào ngón tay ngay khi mới đưa vào thì có khả năng sa tử cung giai đoạn 2 trở lên. Trường hợp còn lại, nếu khi rặn, cảm giác một khối mô mềm lồi hẳn ra ngoài cửa âm đạo thì có thể là sa tử cung giai đoạn nặng.

5.3 Các lưu ý quan trọng khi kiểm tra sa tử cung bằng tay

• Không kiểm tra quá thường xuyên để tránh gây kích ứng.
• Nếu phát hiện bất thường, cần đi khám phụ khoa ngay để được siêu âm và thăm khám chuyên môn.
• Tránh quan hệ tình dục hoặc vận động mạnh trước khi kiểm tra để kết quả chính xác hơn.

6. Sa tử cung độ 2 có quan hệ được không?

Câu trả lời là CÓ nhưng cần hết sức thận trọng. Ở giai đoạn sa tử cung độ 2, tử cung đã tụt xuống đến âm đạo và có thể lộ ra ngoài khi mẹ rặn mạnh hoặc vận động nhiều. Trong trường hợp này, phụ nữ vẫn có thể quan hệ tình dục, nhưng thường gặp cảm giác đau rát, khó chịu và khoái cảm giảm đi rõ rệt do tử cung sa xuống cản trở.

Nếu quan hệ tình dục mạnh hoặc không đúng cách, tình trạng sa tử cung có thể nặng hơn, đồng thời tăng nguy cơ viêm nhiễm phụ khoa. Đây là lý do nhiều chị em thấy lo lắng khi bước vào chuyện chăn gối ở giai đoạn này.

Để đảm bảo an toàn, chị em nên trao đổi trực tiếp với bác sĩ sản phụ khoa trước khi quan hệ để được tư vấn phù hợp. Khi quan hệ, nên lựa chọn tư thế nhẹ nhàng, tránh tạo áp lực mạnh lên vùng chậu. Nếu xuất hiện các triệu chứng như đau nhiều, chảy máu, viêm nhiễm hoặc khó chịu kéo dài, tốt nhất nên ngưng quan hệ và đi khám ngay. Trong một số trường hợp, bác sĩ có thể chỉ định phẫu thuật hoặc đặt vòng nâng tử cung để cải thiện tình trạng sa tử cung, từ đó giúp chị em sinh hoạt vợ chồng dễ dàng và thoải mái hơn.

7. Phương pháp điều trị khi bị sa tử cung

Việc điều trị sa tử cung phụ thuộc vào mức độ bệnh, triệu chứng và nhu cầu sinh hoạt của mỗi người. Dưới đây là các phương pháp phổ biến:

7.1 Thay đổi lối sống và chăm sóc tại nhà

Phương pháp này phù hợp với những bạn đang bị sa tử cung mức độ nhẹ. Chúng ta có thể thực hiện các giải pháp như:

• Giảm áp lực vùng chậu bằng cách hạn chế bê vác vật nặng, tránh rặn khi đi vệ sinh, kiểm soát cân nặng để giảm áp lực xuống tử cung.
• Điều chỉnh chế độ ăn: Ăn nhiều chất xơ, uống đủ nước để tránh táo bón bởi đây là nguyên nhân làm bệnh nặng hơn.
• Tập thể dục nhẹ nhàng, ưu tiên các bài tập phục hồi sàn chậu như: Kegel, yoga, pilates nhẹ giúp tăng sức cơ hỗ trợ tử cung.
• Kiểm soát bệnh lý nền như ho mãn tính, viêm phế quản hoặc bệnh phổi tắc nghẽn vì những cơn ho kéo dài dễ làm tử cung sa thêm.

7.2 Tập phục hồi sàn chậu

Bạn có thể áp dụng các bài tập sàn chậu để kích thích cơ sàn chậu co lại, giúp nâng đỡ tử cung và bàng quang từ đó cải thiện mức độ sa tử cung. Dưới đây là một số bài tập bạn có thể thực hiện:

• Bài tập Kegel truyền thống giúp siết chặt cơ sàn chậu
• Bài tập kết hợp bóng hoặc dây kháng lực giúp tăng cường sức mạnh toàn bộ vùng chậu và cơ bụng dưới.
• Bài tập với máy hỗ trợ Biofeedback để đo lực co cơ, giúp tập đúng và hiệu quả hơn.

7.3 Dùng vòng nâng âm đạo

Đây là thiết bị bằng silicon hoặc nhựa y tế, dùng để đặt bên trong âm đạo để đỡ tử cung và các tạng chậu, giúp chúng không bị tụt xuống. Cách này thích hợp hơn cho phụ nữ muốn tránh hoặc trì hoãn phẫu thuật, đặc biệt là người cao tuổi hoặc còn muốn sinh con.

7.4 Điều trị bằng nội tiết

Phương pháp này áp dụng cho phụ nữ mãn kinh hoặc tiền mãn kinh có niêm mạc âm đạo mỏng, khô, dễ tổn thương. Bạn có thể dùng kem hoặc viên estrogen đặt âm đạo. Bởi Estrogen giúp tái tạo mô liên kết, tăng độ dày niêm mạc và cải thiện độ bền của cơ sàn chậu, điều này sẽ giúp cải thiện độ đàn hồi và sức khỏe mô hiệu quả.

7.5 Phẫu thuật

Phương pháp này áp dụng cho người bị sa tử cung mức độ nặng hoặc không đáp ứng điều trị bảo tồn. Hiện tại, có nhiều kỹ thuật thực hiện, tùy thuộc vào tình trạng và mong muốn sinh con để bác sĩ tư vấn kỹ thuật phù hợp tốt nhất cho bạn.

• Phẫu thuật khâu treo tử cung: Treo và cố định tử cung vào dây chằng hoặc cấu trúc chắc chắn hơn. Giữ nguyên tử cung – phù hợp với phụ nữ muốn sinh thêm con.
• Cắt bỏ tử cung: Loại bỏ tử cung hoàn toàn, thường áp dụng cho phụ nữ không còn nhu cầu sinh con và bệnh ở mức độ nặng.
• Sửa chữa thành âm đạo: Khâu thu hẹp và tăng cường thành âm đạo để nâng đỡ tử cung và các tạng chậu.

Thực tế, bác sĩ thường kết hợp các phương pháp trên để đạt hiệu quả tốt nhất. Ví dụ, có trường hợp dùng vòng nâng + tập Kegel, hoặc cũng có người điều trị nội tiết trước rồi phẫu thuật để tăng hiệu quả và giảm tái phát.

8. Cách phòng ngừa tình trạng sa tử cung

Phòng ngừa sa tử cung là điều rất quan trọng, đặc biệt với phụ nữ mang thai và sau sinh, bởi đây là giai đoạn cơ sàn chậu và tử cung chịu nhiều áp lực nhất. Việc chủ động bảo vệ sức khỏe sinh sản sẽ giúp mẹ tránh được những biến chứng khó chịu, đồng thời nâng cao chất lượng cuộc sống.

Dưới đây là một số cách phòng ngừa tình trạng sa tử cung bạn nên tham khảo:

• Tập luyện cơ sàn chậu thường xuyên
• Kiểm soát cân nặng hợp lý
• Tránh mang vác nặng
• Ngăn ngừa táo bón kéo dài
• Tránh ho mãn tính
• Cho con bú và nghỉ ngơi hợp lý
• Khám phụ khoa định kỳ

>> Tham khảo: Sau sinh bao lâu được uống trà sữa? Lời khuyên từ chuyên gia

Tóm lại, mặc dù sa tử cung là vấn đề nghiêm trọng nhưng chúng ta hoàn toàn có thể phòng ngừa và điều trị nếu phát hiện sớm. Đặc biệt, bạn có thể sử dụng cách nhận biết sa tử cung bằng tay để tự kiểm tra tại nhà. Lưu ý đây chỉ là cách làm tham khảo và không thể thay thế được các chẩn đoán y khoa. Vì thế, nếu có dấu hiệu hoặc nghi ngờ bị sa tử cung bạn nên đến các cơ sở y tế để thăm khám. Hy vọng, các thông tin Moaz BéBé chia sẻ phía trên đã giúp bạn hiểu hơn về bệnh sa tử cung, từ đó có những kế hoạch chăm sóc bản thân tốt hơn.